Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wraz z Katedrą Prawa Karnego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku oraz Katedrą Prawa Karnego, Prawa Karnego Procesowego, Kryminologii Wydziału Prawa Uniwersytetu Europejskiego „Viadrina” we Frankfurcie nad Odrą zorganizowała międzynarodową konferencję naukową pt. „Nauki penalne wobec zjawiska destrukcji w sztuce”.

      Konferencja odbyła się w dniu 18 marca 2016 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej UWM. Celem konferencji było interdyscyplinarne spojrzenie na przyczyny, przejawy oraz możliwości przeciwdziałania patologicznym zjawiskom godzącym w szeroko pojęte dziedzictwo kulturowe. Do dyskusji zaproszeni zastali przedstawiciele nauki oraz praktyki.

   Nadmienić należy, iż konferencja była jednocześnie podsumowaniem wystawy naukowej „Sztuka a prawo karne”. Autorami wystawy są pracownicy Uniwersytetu Europejskiego „Viadrina” we Frankfurcie nad Odrą pracujący pod kierownictwem prof. dr. Uwe Schefflera. Wystawa powstała w wersji niemieckojęzycznej oraz polskojęzycznej i była dotychczas eksponowana m.in. na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytecie w Białymstoku oraz Universität Salzburg i Westfälische Wilhelms-Universität Münster. Wystawa obejmowała postery naukowe poruszające następującą tematykę: sztuka a prawo karne, sztuka a jej wolność, sztuka a uszkodzenie rzeczy, sztuka a kradzież, sztuka a fałszerstwo, sztuka a znieważenie, sztuka a bluźnierstwo, sztuka a zagrożenie państwa, sztuka a gloryfikowanie przemocy, sztuka a pornografia, sztuka a znęcanie się nad zwierzętami.

     W skład Komitetu Naukowego konferencji weszli: prof. zw. dr hab. Stanisław Pikulski – Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UWM w Olsztynie, prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski – Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, prof. dr Eva Kocher – Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu Europejskiego „Viadrina”, prof. dr Uwe Scheffler – Kierownik Katedry Prawa Karnego, Prawa Karnego Procesowego, Kryminologii Wydziału Prawa Uniwersytetu Europejskiego „Viadrina” oraz prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski – Kierownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej Wydziału Prawa i Administracji UWM w Olsztynie.

     Patronat Honorowy nad konferencją objęli: Wojewoda Warmińsko-Mazurski – Artur Chojecki, Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego – Gustaw Marek Brzezin, Prezydent Olsztyna – dr inż. Piotr Grzymowicz oraz Związek Polskich Artystów Plastyków.

     Obrady konferencji rozpoczęły się okolicznościowymi przemówieniami Prodziekan Wydziału Prawa i Administracji UWM – prof. dr hab. Marioli Lemonnier, Dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku – prof. zw. dr. hab. Emila W. Pływaczewskiego, Kierownika Katedry Prawa Karnego, Prawa Karnego Procesowego i Kryminologii Wydziału Prawa Uniwersytetu Europejskiego „Viadrina” we Frankfurcie nad Odrą – prof. dr Uwe Schefflera oraz gospodarza spotkania czyli Kierownika Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – prof. dr. hab. Wiesława Pływaczewskiego.

      Merytoryczna część obrad podzielona została na dwa panele. W pierwszej części odbywającej się pod przewodnictwem prof. Emila W. Pływaczewskiego przedstawiono następujące wystąpienia:

• prof. Ewa M. Guzik-Makaruk – Plastynacja – sztuka, piękno, prowokacja, patologia? (UwB),
• prof. Uwe Scheffler – Kunst und Kunstfreiheit – wenn zwei unbestimmte Begriffe über die Strafbarkeit entscheiden sollen / Sztuka i wolność sztuki – gdy dwa pojęcia nieokreślone mają decydować o karalności (Viadrina),
• prof. Wiesław Pływaczewski – Zjawisko wandalizmu z perspektywy ochrony dziedzictwa kultury. Diagnoza i przeciwdziałanie (UWM),
• prof. Maciej Trzciński – Pytania o granice prowokacji artystycznej (UWr),
• prof. Kamil Zeidler – Czym jest dobro o szczególnym znaczeniu dla kultury (UG),
• dr Dela-Madeleine Halecker – Kunst und Strafrecht – Wenn der Kunstfälscher sich selbst als Straftäter entlarvt / Sztuka a prawo karne – gdy fałszerz ujawnia się jako przestępca (Viadrina).

     Panel zakończyła dyskusja, która przeniosła się następnie w kuluary. W przerwie kawowej uczestnicy konferencji mieli okazję obejrzeć wystawę „Sztuka a prawo karne”.

     Druga część spotkania moderowana była przez prof. Wiesława Pływaczewskiego. W jej trakcie zaprezentowano kolejne referaty:

• dr Bartłomiej Gadecki – Przestępstwo fałszerstwa zabytku oraz przestępstwo zbycia falsyfikatu. Uwagi po 10 latach obowiązywania art. 109a i 109b ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Prokuratura Rejonowa Olsztyn-Północ),
• dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz – Wybrane aspekty karnoprawnej ochrony zabytków (UwB),
• iur. mgr Joanna Melz LL.M., LL.M. – Kradzież rzeźb z metali kolorowych w miejskiej przestrzeni publicznej / Diebstahl von Buntmetallskulpturen im öffentlichen städtischen Raum (Viadrina),
• dr Magdalena Perkowska – Cudzoziemcy jako sprawcy przemytu zabytków – wybrane aspekty kryminologiczne (UwB),
• mgr Claudia Zielińska LL.M. – Sztuka a uszkodzenie mienia / Kunst und Sachbeschädigung (Viadrina)
• mgr Julianna Makiłła-Polak – Zakaz dotykania eksponatów – bezwzględna konieczność czy zbędne utrudnienie? (UMK)

     Po dyskusji Przewodnicy Komitetu Organizacyjnego – prof. Wiesław Pływaczewski podsumował i zakończył olsztyńską cześć obrad konferencji. Następnie Prodziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku – prof.  Ewa M. Guzik-Makaruk dokonała uroczystego zamknięcia całej inicjatywy, na którą oprócz spotkania w Olsztynie oraz wystawy składała się również druga część konferencji, która odbyła się w dniu 20 października 2015 r. w Białymstoku.

     Podkreślić należy, iż równolegle do głównych obrad konferencji trwały panele ogólnopolskiej konferencji studencko-doktoranckiej poświęcone tej tematyce. Wzięli w niej udział  przedstawiciele Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie. W tej części Katedrę Kryminologii i Polityki Kryminalnej reprezentowali: dr Maciej Duda i dr Joanna Narodowska (Propagowanie ideologii ekstremistycznych w sztuce), mgr Adrianna Tymieniecka (Kradzież samochodów zabytkowych) oraz mgr Elwira Natalia Kałędek (Rola baz danych w ochronie dóbr kultury. Zarys problematyki). Ponadto swoje referaty zaprezentowali przedstawiciele Studenckiego Koła Naukowego Kryminologii „Vestigium”: lic. Klaudia Łuka (Wpis do rejestru zabytków jako forma ochrony przed utratą dziedzictwa na przykładzie Stoczni Gdańskiej), Piotr Obrębski i Martyna Morawska (Wyraz ekspresji artystycznej, czy obraza uczuć religijnych? Kazus Nergala), Karolina Szelągowska i Patrycja Szczepanowska (Przejawy homofobii i nacjonalizmu jako przyczyna aktów wandalizmu w sztuce na przykładzie instalacji na Placu Zbawiciela w Warszawie) oraz Łukasz Stanecki (Oddziaływanie sztuki na społeczeństwo. Ujęcie kryminologiczne). Odnotować należy również liczne przybycie studentów ze Szczytna zrzeszonych w Studenckim Kole Kryminologicznym „Causa mali” wraz z opiekunką – nadkom. dr Aleksandrą Nowak.

      Podczas konferencji podjęte zostały liczne, bardzo interesujące, interdyscyplinarne zagadnienia związane z problematyką prawnokarnej ochrony dóbr kultury. Większość referatów oparta była na wynikach badań przeprowadzonych przez autorów. Wystąpienia były również poparte ciekawymi prezentacjami multimedialnymi. Wnioski z wystąpień autorów z Polski i Niemiec pozwalają natomiast na stwierdzenie, że oba państwa w równym stopniu borykają się z podobnymi zjawiskami destrukcyjnymi wymierzonymi w dzieła sztuki i zabytki. Nierzadko te patologiczne zjawiska mają także zorganizowany i transgraniczny charakter.

      Na marginesie dodać można, iż delegacja z Niemiec, przy okazji udziału w konferencji i dzięki gościnności Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej, miała okazję zapoznania się z dziedzictwem kulturowym, przyrodniczym i kulinarnym Warmii i Mazur. Konferencja była również okazją do nawiązania instytucjonalnych i indywidualnych kontaktów naukowych, które mogą zaowocować realizacją kolejnych wspólnych inicjatyw. Zgodnie z tradycją Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej merytoryczny dorobek konferencji utrwalony zostanie w postaci recenzowanej, dwujęzycznej monografii naukowej.