prof.dr hab. Wojciech Budzyński

Stacje chemiczno – rolnicze w Polsce do określania dawek wapna przyjmują dwa podstawowe kryteria:

1) skład granulometryczny gleb

2) odczyn gleb oznaczony w 1 mol/dm³ KCl (patrz skrzynka Analiza zasadowości gleby ...)

Posługują się przy tym uproszczonym podziałem pod względem składu granulometrycznego gleb na kategorie agronomiczne i klasy oceny potrzeb ich wapnowania.

Zalecane dawki nawozów wapniowych (t CaO/ha) wg Panaka

Obowiązuje oczywista zasada, że na glebach lżejszych stosuje się wapno węglanowe, na zwięzłych tlenkowe. Na glebach wyługowanych z magnezu korzystniej jest zastosować nawozy wapniowo – magnezowe. Jęczmień, pomimo pobierania niewielkich ilości MgO, wykazuje znaczną wrażliwość na niedobór tego składnika w glebie. Objawem niedoboru magnezu jest paciorkowatość chlorofilowa liści, zahamowanie krzewienia produktywnego, słaby rozwój kłosa, niska zawartość MgO w częściach nadziemnych. Zastosowanie w takich warunkach pod przedplon, a nawet bezpośrednio przedsiewnie magnezu w nawozach wapniowo – magnezowych bądź magnezowych, powoduje nawet kilkudziesięcioprocentowy przyrost plonu ziarna. W warunkach niedoboru magnezu po krzewieniu, także dolistna aplikacja wodnego roztworu siarczanu magnezowego jest bardzo plonotwórcza.

W pobraniu składników w plonie (rysunek poniżej ) zwraca uwagę wysoka ilość potasu (wynikająca głównie z dużej zawartości K w słomie)

Rys. Pobranie składników pokarmowych (kg) w 100 kg ziarna (+słoma) jęczmienia jarego browarnego

Wysokość dawek nawozów fosforowych i potasowych zależy od wysokości plonu, a także od zasobności gleby w przyswajalne formy tych składników. (patrz skrzynka analiza zasobności gleby). Na glebach o co najmniej średniej zasobności w P₂O₅ i K₂O należy stosować poziom nawożenia równy pobraniu składników pokarmowych w plonie. Przy poziomie 4,5 t ziarna (+ słoma) jest to 50 kg P₂O₅ oraz 103 kg K₂O. Na glebach o niskiej zasobności w te składniki, dawki nawozów powinny być zwiększone o 40 – 60 kg P₂O₅ oraz o 40 kg K₂O (są to tzw. naddatki na poprawę zasobności gleby). U jęczmienia browarnego nie tylko dawka ale i forma nawozu ma znaczenie. Wynika to z faktu szybkiego starzenia się systemu korzeniowego. Z nawozów pojedynczych przydatne są wszystkie formy fosforowych, z wyjątkiem superfosfatu borowanego. Dobra jest także sól potasowa, średnio bądź wysoce skoncentrowana. Za odpowiednie dla jęczmienia nawozy wieloskładnikowe należy uznać wszystkie te, które maja podobną proporcję P : K, jak ta wyliczona w dawce. W innym przypadku któryś ze składników należy wyrównać nawozem pojedynczym. Na glebach kompleksów pszennych, nawozy należy zastosować jesienią, na żytnich natomiast wiosną ze względu na wypłukiwanie potasu. Nawozy wieloskładnikowe z udziałem azotu również lepiej jest zastosować wiosną przedsiewnie. Wiosenne, przedsiewne stosowanie nawozów wymusza głębszą uprawę roli dla ich wymieszania z glebą.

Nawożenie azotem jęczmienia browarnego odróżnia się od nawożenia innych zbożowych. Ze względu na niepożądaną wysoką zawartość białka w ziarnie przede wszystkim nie stosuje się podziału dawki azotu, nie nawozi pogłównie ani dolistnie tym składnikiem (wszystkie te sposoby oddziaływają białkotwórczo oraz zwiększają udział białek zapasowych źle przechodzących w ekstrakt słodowy). Azot stosuje się w całości przedsiewnie. Jego dawka zależy przede wszystkim od poziomu uzyskiwanych plonów oraz od stanowiska w jakim założono plantację. Na kompleksach pszennych, po okopowych dla plonu 4,5 tony wystarcza 30 kg N/ha, na żytnim dobrym należy zastosować 45 kg N/ha. W stanowiskach po roślinach zbożowych i przemysłowych dawki powinny wynosić odpowiednio 50 i 70 kg. Przedstawiony poziom nawożenia zapewnia wysoki plon z tzw. efektem rozcieńczenia białka (zawartość niższa od 11,5%).

Określenie dawki azotu pod jęczmień browarny po strączkowych, jest bardzo trudne, bowiem ilość pozostawionego i dostępnego wiosną azotu, w tym stanowisku może być bardzo zróżnicowana. Z tego względu stanowisk tych lepiej nie przeznaczać pod jęczmień słodowniczy.

W uprawie po kłosowych na jęczmień browarny należy zastosować mikronawóz miedziowy bądź wieloskładnikowy – chelatowy (znakowany – Z) podnoszący plon od 5 do 6%. Nie stosować mikronawozów z dużym udziałem boru

Analiza odczynu i zasobności gleby

Zrównoważone nawożenie magnezowe, fosforowe i potasowe zabezpiecza właściwy rozwój bielma a w nim przede wszystkim związków węglowodanowych. Niekorzystny wpływ tych składników na cechy jakościowe może się ujawnić przede wszystkim w siedliskach skrajnie zubożonych w te makropierwiastki. Na glebach o średniej zasobności zjawisko takie nie występuje.

Najsilniejszy związek z jakością ma azot. duże jego dawki powodują zmniejszenie celności ziarna, a przede wszystkim wyraźne zwiększenie azotu w ziarnie ponad (11,5%). Taki sam niekorzystny efekt uzyskuje się przy późnym nawożeniu ( w fazie strzelania w źdźbło i kłoszenia) nawet znacznie niższymi dawkami azotu.

Wpływ mikroelementów na cechy morfologiczne ziarna jest korzystny (poprawa celności i wyrównania), zaś wpływ na zawartość azotu w ziarnie raczej nie istotny

Nawożenie a plon

Strony WWW projektu Eurequa zostały przygotowane przez Annę Bieńkowską i Roberta d'Aystetten