POWRÓT

Cyrkulacja pozioma i pionowa.

Cyrkulacja głębinowa.

Cyrkulacja powierzchniowa

Wymiana wód w cieśninach. Pomiar przepływu znacznie łatwiej wykonuje się w cieśninach niż w wodach otwartego oceanu. Z tego powodu wymiana wód między wieloma akwenami połączonymi cieśninami jest lepiej rozpoznana niż prądy otwartych wód o zmiennym strumieniu. W cieśninach, podobnie jak w dolinach, następuje przemieszczanie wody w korycie. W zależności od zagęszczenia punktów i pionów pomiarowych można bardzo dokładnie określić natężenie przepływu i zmiany w czasie.

Wyodrębnia się dwa typy cyrkulacji:

-    estuariową – zachodzi  w morzach strefy klimatu wilgotnego, gdzie opady i dopływy przeważają nad parowaniem. Typowym przykładem morza o cyrkulacji estuariowej jest Bałtyk z systemem Cieśnin Duńskich.

-    antyestuariowa – zachodzi w morzach leżących w strefie klimatu su­chego gdzie relacja między opadami i parowaniem jest odwrotna. Do cyrkulacji antyestuariowej dochodzi w Morzu Czerwonym z cieśniną Bab-al-Mandab, a także w Morzu Śródziemnym z Cieśniną Gibraltarską.

Wymiana wód w Bałtyku odbywa się poprzez wąskie cieśniny, na dnie których leżą płytkie i wydłużone progi. W okresach cisz atmosferycznych górą wypływa wyśledzona woda bałtycka, a dołem wpływa niewielka ilość słonej wody oceanicznej. Wypływ z morza zachodzi w wyniku nierównych poziomów, dolny dopływ z kolei to efekt różnic gęstości. W spokojnych warunkach wypływ jest kilkakrotnie większy niż dopływ dołem. Aby doszło do intensywnego wlewu wód oceanicznych, musi wystąpić długotrwała sztormowa pogoda z kierunku zachodniego. Cały profil cieśnin wypełnia się wtedy wodą oceaniczną, przemieszczającą się ku Bałtykowi z prędkością 3,3-5,5 Mm. Do nasilenia tego zjawiska mogą przyczynić się niski poziom wód w cieśninach oraz niewielkie ich zasolenie. W Morzu Śródziemnym w wyniku cyrkulacji antyestuariowej występują zupełnie inne warunki niż w Bałtyku. Wody przemieszczane górą nie natrafiają na żadne przeszkody, gdyż nawet kulminacja progu na grzbiecie podwodnym 60 km na zachód od Gibraltaru powoduje spłycenie rzędu 320-400 m.

Schemat  cyrkulacji w ciśnieniach między morzem,

 a oceanem w klimacie suchym i wilgotnym.

Z uwagi na to, że powierzchnia Morza Śródziemnego zalega niżej niż Atlantyk, górą wpływają wody atlantyckie. Różnice poziomów w tym wypadku są następstwem przewagi parowania nad sumą opadów i dopływów wód lądowych do morza. Dołem wypływają jako prąd przydenne, cieple i znacznie zasolone wody głębinowe Morza Śródziemnego. Nie stykają się jednak one z chłodniejszymi o 10^oC głębokimi wodami Atlantyku   z uwagi na wyniesienia występujące na dnie na zachód od Cieśniny Gibraltarskiej. Dzięki oddziaływaniu siły Coriolisa powodującej odchylenie ku północy oraz mieszaniu wód śródziemnomorskich z atlantyckimi na głębokości około 1000 m wody te mają ogromny zasięg. Wykrywa się je za pomocą diagramu T-S i analizy zawartości tlenu od południowej Afryki po wody arktyczne.