Pracownia Hydrologii i Kształtowania Środowiska została powołana z dniem 1 stycznia 2015 roku jako jednostka wchodząca w skład Katedry Gospodarki Wodnej, Klimatologii i Kształtowania Środowiska. Ta część Katedry do końca 2014 roku tworzyła Katedrę Melioracji i Kształtowania Środowiska, której historia przedstawiona jest poniżej.

Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska powstała 1.04.1996 roku z przekształcenia byłego Zakładu Melioracji Rolnych. Po utworzeniu Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie (1.09.1950) na Wydziale Rolniczym powołany został Zakład Miernictwa i Melioracji. Zakład zatrudniał początkowo dwóch młodszych asystentów (Stanisław Grabarczyk i Henryk Solarski) a do prowadzenia zajęć dydaktycznych angażowano dodatkowo na zlecenie pracowników Oddziału Melioracji UW, Biura Projektów Wodno-Melioracyjnych i Zarządu Wodnych Melioracji. Z powodu braku samodzielnej kadry naukowej opiekę nad Zakładem powierzono prof. dr hab. Witoldowi Niewiadomskiemu a następnie włączono go w skład Katedry Ogólnej Uprawy Roli i Roślin jako odrębną jednostkę.  

W 1962 roku zmieniono nazwę na Zakład Melioracji Rolnych. 1 września 1970 roku w ramach reorganizacji Uczelni Zakład Melioracji Rolnych włączono do Instytutu Gleboznawstwa i Melioracji, na Wydziale Geodezji i Urządzeń Rolnych, w którym doc. dr hab. Henryk Solarski pełnił jednocześnie funkcję wicedyrektora i kierownika zakładu. 

W 1975 roku Zakład przeniesiono do obecnych pomieszczeń (bl. 19) gdzie po uzyskaniu sali dydaktycznej (rok 1985) stworzone zostały w miarę znośne warunki do pracy dydaktycznej i naukowej.

W wyniku kolejnych zmian organizacyjnych w 1983 roku rozwiązany został Instytut Gleboznawstwa i Melioracji a usamodzielniony Zakład Melioracji Rolnych przeniesiony został 01.10.1988 na Wydział Rolniczy. Kierownikiem Zakładu (aż do przejścia na emeryturę) był prof. dr hab. Henryk Solarski. Prof. dr hab. Stanisław Grabarczyk przeniósł się w 1971 roku do Bydgoszczy do filii AR Poznań przekształconej później w ATR, gdzie pełnił funkcję kierownika Katedry Melioracji i Użytków Zielonych i został jej pierwszym doktorem „honoris causa”. W okresie od 1.11.1992 roku do 31.01.1994 funkcję kierownika Zakładu pełnił prof. dr hab. Janusz Gotkiewicz.

W dniu 1.02.1994 roku kierownika Zakładu Melioracji Rolnych a od 1.04.1996 Katedry Melioracji i Kształtowania Środowiska pełni prof. dr hab. Józef Koc. 

W problematyce badawczej zapoczątkowanej w połowie lat pięćdziesiątych można wyodrębnić następujące kierunki:

1. Wpływ czynników fizjograficznych na kształtowanie się stosunków wodnych w małych zlewniach. 

2. Potrzeby wodne roślin uprawnych ze szczególnym uwzględnieniem użytków zielonych.

3. Badania nad metodyką określania potrzeb drenowania gruntów ornych na terenach urzeźbionych Pojezierza Mazurskiego.

4. Wymywanie składników pokarmowych ze zlewni rolniczo - leśnych.  

W ostatnich latach problematykę badawczą poszerzono o następujące zagadnienia.

1. Hydrologiczne podstawy ochrony ekosystemów wodnych Pojezierza Mazurskiego.

2. Ochrona zasobów i jakości wód w zlewniach rolniczo - leśnych.

3. Rola małych zbiorników wodnych w środowisku (retencja wodna, bariera biogeochemiczna spływu zanieczyszczeń i biogenów).

4. Utylizacja odpadów przemysłu rolno - spożywczego w środowisku przyrodniczym ze szczególnym uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska.

5. Utylizacja wód pościekowych z małych oczyszczalni w środowisku przyrodniczym (stawy rybne, użytki zielone).  

W ostatnich latach zrealizowano 5 grantów autorskie KBN, w których kierownikami byli pracownicy Katedry oraz 4 granty, w których pracownicy Katedry byli głównymi wykonawcami.

Wyniki badań Katedry były prezentowane na konferencjach naukowych z zakresu przyrodniczych podstaw melioracji i kształtowania środowiska organizowanych w kraju i za granicą. Dorobek naukowy pracowników katedry obejmuje: 168 rozpraw naukowych,
115 komunikatów i doniesień naukowych, 10 - podręczników i skryptów, 25 prac popularno - naukowych, 39 opracowań i ekspertyz dla praktyki oraz 4 instrukcje wdrożeniowe. Według własnej koncepcji wykonano kilka projektów melioracyjnych uwzględniających specyfikę warunków przyrodniczych regionu (ekspertyza melioracyjna łąk w dolinie górnej Łyny oraz widłach rzek Ryn i Sajna). Do oryginalnych rozwiązań należą projekty melioracji i urządzenia pastwisk w TR Lidzbark Warmiński i wsi Sętal uwzględniające wykorzystanie roli retencyjnej i barier biogeochemicznych naturalnych małych zbiorników wodnych oraz koncepcja zamiany starorzecza Łyny na stawy rybne w TR Smolajny. Duże zainteresowanie środowiska meliorantów wzbudziły prace nad korektą metodyki. opracowania potrzeb drenowania dla obszarów urzeźbionych co daje wyłączenie z prac melioracyjnych znacznych obszarów i oszczędność nakładów w porównaniu do obowiązujących zasad.

Pod kierunkiem pracowników Katedry wykonano zadrzewienia fitomelioracyjne na terenie RZD Pozorty i RZD Łężany. Do ciekawych należały również prace nad rolniczym wykorzystaniem ścieków oraz odpadów przemysłu rolno - spożywczego. W wyniku tego opracowano i wdrożono instrukcję rolniczego wykorzystania gnojówki, wody gnojowej, odpadów białkowych, permeatu (odpad po odzysku białek serwatkowych) zgodnie z aktualnymi wymogami ochrony środowiska.

W Katedrze Melioracji i Kształtowania Środowiska (dawniej Zakład Melioracji Rolnych) 21 osób obroniło prace na stopień doktora nauk rolniczych.
Do roku 1994 w Zakładzie Melioracji Rolnych: H. Solarski, S. Grabarczyk, J. Solarska, J. Tabaszewski, M. Kot, L. Chalimuniuk, R. Rudzki, Z. Nowicki
Od roku 1994 w Katedrze Melioracji i Kształtowania Środowiska: Ł. Szurpicka-Połtarzewska, S. Szymczyk, M. Błaszczyk, S. Kubeł, K. Glińska-Lewczuk, K. Solarski, I. Cymes, U. Szyperek, A. Skwierawski, B. Grabińska, P. Skonieczek, M. Wons oraz Sz. Kobus.

Zobacz: Prace doktorskie obronione w Katedrze Melioracji i Kształtowania Środowiska od 1994 roku

Również 2 osoby uzyskały stopień doktora habilitowanego (H. Solarski, S. Grabarczyk) oraz 2 uzyskały tytuły profesora nauk rolniczych (H. Solarski, J. Koc).

Pracownicy Katedry współpracowali w zakresie zastosowania osiągnięć naukowych w praktyce rolniczej z instytucjami badawczymi w kraju oraz z placówkami naukowymi za granicą (Budapeszt, Bratysława, Moskwa, Kijów, Tbilisi, Mińsk, Pińsk, Lipsk, Berkeley - USA, Saku - Estonia, Brno - Czechy,  Kassel - Niemcy).

Katedra była organizatorem lub współorganizatorem wielu konferencji i sympozjów międzynarodowych i krajowych, międzywydziałowych i wydziałowych wspólnie z katedrami: Ogólnej Uprawy Roli i Roślin, Chemii Rolnej, Biologii Wód, Gleboznawstwa, z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, Wydziałem Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie itp. Szczególne zainteresowanie wzbudziło sympozjum "Stawy rybne jako IIIº oczyszczania ścieków". W ostatnich latach zostały zorganizowane 2 edycje konferencji "Kształtowanie środowiska - uwarunkowania przyrodnicze, techniczne i społeczno-ekonomiczne"  -  w roku 2001 i 2005.

Pracownicy naukowo dydaktyczni Katedry są zaangażowani w pracy społecznej towarzystw naukowych: Polskie Towarzystwo Hydrologiczne, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Polskie Towarzystwo Nauk Agrotechnicznych, Polskie Towarzystwo Magnezologiczne i Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej oraz w Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Wodno-Melioracyjnych.

Długoletni kierownik Katedry - prof. dr hab. Józef Koc jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej, członkiem Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN, Komitetu Melioracji i Inżynierii Środowiska PAN, członkiem rady Naukowo-Społecznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Mazurskie", członkiem prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego (www.uwm.edu.pl/biulmag), przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Doradztwa Rolniczego oraz członkiem Krajowej Rady Doradztwa przy Ministrze Rolnictwa, oraz uczestniczy w Komisji Gospodarki Wodnej Ujścia Wisły przy Oddziale Północnym PAN>