- 1816-1914 Podziały administracyjne Królestwa Polskiego
- 1812-1824 Atlas J. Kolberga
- 1812-1824 Miasta, Wsie i Osady Królestwa Polskiego
- 1827 Atlas F. Rodeckiego
- 1847 Wojenno-statystyczny przegląd Imperium Rosyjskiego
- 1876-1896 Przeglądy Guberni
- 1897-1906 Atlas A. Macieszy
- 1897 - Powszechny Spis Ludności Imperium Rosyjskiego
Deklaracja dostępności
Atlas Statystyczno-Demograficzny
Królestwa Polskiego
Deklaracja dostępności
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie zobowiązuje się zapewnić dostępność strony internetowej Atlas Statystyczno-Demograficzny Królestwa Polskiego (https://www.uwm.edu.pl/atlas_krolestwa_polskiego/) zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.
Data publikacji strony internetowej: 2024-12-15
Data ostatniej istotnej aktualizacji: 2025-03-20
Status zgodności z WCAG 2.1 (poziom AA)
Strona jest częściowo zgodna z ustawą o dostępności cyfrowej oraz wytycznymi WCAG 2.1 na poziomie AA.
Zgodne elementy:
- Jasna struktura nagłówków i sekcji.
- Prosty język treści opisowej.
- Możliwość zmiany rozmiaru tekstu przy użyciu funkcji przeglądarki.
- Linki mają czytelne etykiety tekstowe.
Identyfikacja barier dostępności:
- Alternatywne opisy grafik – brak alt dla części ilustracji, map i ikon [WCAG 2.1 – 1.1.1]
- Kontrast kolorów – zbyt niski kontrast tekstów na tle zdjęcia/mapy [WCAG 2.1 – 1.4.3]
- Obsługa klawiaturą – niepełna obsługa map i interaktywnych elementów [WCAG 2.1 – 2.1.1]
- Oznaczenia języka – brak deklaracji języka w kodzie źródłowym [WCAG 2.1 – 3.1.1]
- Responsywność – zawartość nie skaluje się poprawnie na małych ekranach [WCAG 2.1 – 1.4.10]
- Focus – brak widocznego zaznaczenia przy nawigacji klawiaturą [WCAG 2.1 – 2.4.7]
Wyłączenia:
Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r., wyłączone z obowiązku dostępności cyfrowej mogą być:
- Treści pochodzące z zasobów archiwalnych lub historycznych, które nie są w pełni przetwarzalne cyfrowo ze względu na ich charakter (np. oryginalne mapy, skany)
- Zasoby opublikowane przed 23 września 2018 r., jeśli ich dostosowanie wymagałoby nadmiernych kosztów.
W związku z tym część interaktywnych map i wizualizacji historycznych może być objęta tym wyłączeniem, co powinno być jasno wskazane w treści deklaracji.
Informacje zwrotne i dane kontaktowe
Wszystkie problemy z dostępnością cyfrową tej strony internetowej możesz zgłosić do:
Andrzej Prószyński
E-mail: andrzej.proszynski@uwm.edu.pl
Telefon: 89 523 38 60
Każdy ma prawo wystąpić z żądaniem zapewnienia dostępności cyfrowej tej strony internetowej lub jej elementów. W zgłoszeniu podaj:
- Imię i nazwisko
- Dane kontaktowe (np. nr telefonu, e-mail)
- Dokładny adres strony z niedostępnym elementem
- Opis problemu i preferowany sposób rozwiązania
Na Twoje zgłoszenie odpowiemy najszybciej jak to możliwe, nie później niż w ciągu 7 dni od jego otrzymania. Jeżeli ten termin będzie dla nas zbyt krótki poinformujemy Cię o tym. W tej informacji podamy nowy termin, do którego poprawimy zgłoszone przez Ciebie błędy lub przygotujemy informacje w alternatywny sposób. Ten nowy termin nie będzie dłuższy niż 2 miesiące. Jeżeli nie będziemy w stanie zapewnić dostępności cyfrowej strony internetowej lub treści, wskazanej w Twoim żądaniu, zaproponujemy Ci dostęp do nich w alternatywny sposób.
Procedura wnioskowo-skargowa
Jeżeli w odpowiedzi na Twój wniosek o zapewnienie dostępności cyfrowej, odmówimy zapewnienia żądanej przez Ciebie dostępności cyfrowej, a Ty nie zgadzasz się z tą odmową, masz prawo złożyć skargę. Skargę masz prawo złożyć także, jeśli nie zgadzasz się na skorzystanie z alternatywnego sposobu dostępu, który zaproponowaliśmy Ci w odpowiedzi na Twój wniosek o zapewnienie dostępności cyfrowej. Ewentualną skargę złóż listownie lub mailem do kierownictwa naszej uczelni:
Mateusz Dampc
Adres: ul. R. Prawocheńskiego 9, 10-720 Olsztyn, pokój 117, piętro I
E-mail: mateusz.dampc@uwm.edu.pl
Telefon: 511 863 274
Możesz także poinformować o tej sytuacji złóż wniosek o zapewnienie dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej - Gov.pl - Portal Gov.pl do rzecznika Praw Obywatelskich i poprosić o interwencję w Twojej sprawie.
Dostępność architektoniczna
Rektorat Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
ul. Oczapowskiego 2, 10-719 Olsztyn
Parking:
- Miejsca dla osób z niepełnosprawnością od strony pl. Cieszyńskiego
Wejście do budynku:
- Wejście z pochylnią od strony pl. Cieszyńskiego
- Schody od ul. Oczapowskiego
- Winda dostępna z zewnątrz
- Brak pętli indukcyjnej
- Możliwość zamówienia tłumacza PJM po wcześniejszym zgłoszeniu
O Zespole
dr hab. Krzysztof Narojczyk prof. UWM
Kierownik projektu, historyk
Jest profesorem Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) w Olsztynie, gdzie pracuje w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym. Pełnił funkcję kierownika Zakładu Metod Komputerowych (1994-2006), a następnie Zakładu Archiwistyki, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (2008-2019). Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na metodach komputerowych w badaniach i nauczaniu historii, historii cyfrowej, archiwistyce oraz kulturach pamięci.
W swojej pracy badawczej łączy tradycyjne metody i techniki historyczne z nowoczesnymi technologiami informatycznymi, szczególnie w zakresie tworzenia badawczych baz danych, wizualizacji informacji oraz wykorzystania danych geoprzestrzennych w analizie i prezentacji danych demograficznych i statystycznych. Jego dorobek naukowy obejmuje zarówno opracowania teoretyczne, jak i praktyczne wdrożenia rezultatów badań w formie publikacji elektronicznych i aplikacji komputerowych oraz redakcję monografii wieloautorskich.
Był kierownikiem dwóch zespołowych projektów naukowych: "Problem budowy badawczych baz danych w oparciu o statystyczne źródła historyczne" (KBN) oraz "Związki kultur pamięci w dawnych Prusach Wschodnich po 1945 r. Analiza porównawcza na przykładzie Olsztyna i Kłajpedy" (NPRH).
Specjalizacja
- Historia cyfrowa
- Wizualizacja danych
- Analiza geoprzestrzenna
- Projektowanie baz danych
dr hab. Andrzej Korytko prof. UWM
Historyk
Jest profesorem Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) w Olsztynie, gdzie pracuje w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym. Pełnił funkcję prodziekana Wydziału Humanistycznego (2005-2012) oraz kierownika Ośrodka Informatycznego, a następnie Ośrodka Wspierania Dydaktyki (2015-2022). Od 2022 r. jest dyrektorem Instytutu Historii i przewodniczącym rady naukowej dyscypliny historia.
Jego działalność pozauniwersytecka obejmuje członkostwo w Komitecie Nauk Historycznych oraz Sekcji Dydaktyki Historii przy Polskiej Akademii Nauk. Jest wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego i Polskiego Towarzystwa Badaczy Wieku Siedemnastego. Od 2019 r. przewodniczy Komitetowi Głównemu Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej oraz Olimpiadzie Historii Polski dla Polonii i Polaków za granicą (od 2018 r.). Pełni funkcję zastępcy redaktora naczelnego czasopisma „Echa Przeszłości”.
W swojej pracy badawczej koncentruje się na staropolskim parlamentaryzmie, elitach szlacheckich XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, relacjach polsko-szwedzkich za Wazów, dyplomacji nowożytnej oraz wykorzystywaniu technik komputerowych w humanistyce. Kierował interdyscyplinarnym grantem w programie Nauka dla Społeczeństwa pt. "Szlak Kopernikowski jako dziedzictwo Warmii - mobilny przewodnik w rzeczywistości rozszerzonej". Był współorganizatorem licznych konferencji naukowych, takich jak XVIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Olsztynie (2019), I i II Kongres Wazów i Królów Rodaków (2018 i 2022) oraz Światowy Kongres Kopernikański – część olsztyńska (2023).
- Email: andykor69[at]gmail.com
Specjalizacja
- Parlamentaryzm staropolski
- Techniki komputerowe w humanistyce
- Szlachta XVII wieku
- Dyplomacja nowożytna
dr hab. Konrad Wnęk prof. UJ
Historyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie uzyskał stopień doktora (1998) i habilitację (2012). Pracuje w Zakładzie Archiwistyki i Metod Kwantytatywnych Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2022-2024 pełnił funkcję Dyrektora Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego w Warszawie. Redaktor naukowy i współautor "Raportu o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945". Jego zainteresowania badawcze obejmują demografię historyczną, historię gospodarczą i społeczną XIX i XX wieku. Specjalizuje się w metodach kwantytatywnych i modelowaniu w badaniach historycznych, szczególnie w kontekście zagadnień ludnościowych. Zajmuje się również wykorzystaniem GIS w badaniach historycznych i analizą danych przestrzennych. Członek wielu towarzystw naukowych, w tym Zespołu Demografii Historycznej Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk, European Society of Historical Demography i Social Science History Association.
- Email: konrad.wnek[at]uj.edu.pl
Specjalizacja
- Demografia historyczna
- Modelowanie historyczne
- Metody kwantytatywne
- Analiza przestrzenna
dr Lidia A. Zyblikiewicz
Historyk
Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorat na macierzystej uczelni obroniła w 1998 roku. Jej zainteresowania badawcze dotyczą demografii historycznej XIX i początków XX wieku. W badaniach stosuje statystyczne metody analizy danych. Stypendystka Fundacji Sasakawa, Bundesministerium für Wissenschaft und Forschung w Uniwersytecie Wiedeńskim i – dwukrotnie – International Summer School New Methods in History w Salzburgu.
Członkini polskich i zagranicznych towarzystw naukowych, m.in. Social Science History Association, European Society of Historical Demography, Association for History and Computing i Komisja Historii Kobiet PAN.
Autorka książek Kobieta w Krakowie w 1880 r., studium demograficzne i Ludność Krakowa w drugiej połowie XIX wieku. Struktura demograficzna, zawodowa i społeczna, a także współautorka pracy Ludność nowoczesnego Lwowa w latach 1857–1938 oraz kilkunastu artykułów.
Współtworzyła Interaktywną Bazę Danych Galicji i Śląska Austriackiego w latach 1857–1910 (GASID) oraz Interaktywny Atlas statystyczno-demograficzny Królestwa Polskiego.
Od 2018 r. uczestniczyła w pracach zespołu przygotowującego Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, pełniąc funkcję redaktor prowadzącej.
- Email: uuzyblik[at]cyf-kr.edu.pl
Specjalizacja
- Demografia historyczna
- Analiza statystyczna
- Historia XIX wieku
- Bazy danych historycznych
O Projekcie
Podstawowym celem projektu badawczego „Interaktywny Atlas statystyczno-demograficzny Królestwa Polskiego” było stworzenie nowoczesnej cyfrowej platformy umożliwiającej badania nad dziejami społeczno-ekonomicznymi Królestwa Polskiego. Realizacja tego celu opierała się na koncepcji interaktywnego Atlasu, utworzonego na różnorodnej bazie zagregowanych danych statystyczno-demograficznych z terenu Królestwa.
Atlas, skonstruowany został w oparciu o narzędzia dostarczane przez firmę Tableau – lidera w dziedzinie oprogramowania BI (Business Intelligence). Składa się z szeregu samodzielnych modułów wyodrębnionych ze względu na charakter wykorzystanego źródła oraz zakres chronologiczny uwzględnionych danych. Wszystkie moduły oparte są na jednolitym schemacie narzędzi analityczno-prezentacyjnych, na który składa się: kartogram (choropleth), diagram typu mapa drzewa (tree map), diagram kołowy oraz zestawienie tabelaryczne wyekstrahowanych danych liczbowych. Tam, gdzie było to możliwe i celowe zestaw narzędzi analitycznych wzbogacono o dodatkowe diagramy strukturalne.
Tematyka Atlasu obejmuje szereg danych z zakresu demografii historycznej (m. in. gęstość zaludnienia, struktura społeczna, wyznaniowa i narodowościowa, ruch ludności), różnych zagadnień ekonomicznych (użytkowanie i własność ziemi, produkcja rolna, obsada zwierząt gospodarskich, infrastruktura w miastach i na wsi) oraz społecznych (analfabetyzm, wychodźstwo zarobkowe). Dane prezentowane są zarówno w ujęciu bezwzględnym, jak i względnym, z uwzględnieniem podziałów administracyjnych Królestwa Polskiego w poszczególnych okresach historycznych. Umożliwia to użytkownikom wieloaspektową analizę w różnych kontekstach tematycznych i przestrzennych, w tym zwłaszcza:
Osobnym modułem Atlasu jest komplet wektorowych map cyfrowych przedstawiających podziały administracyjne Królestwa w latach 1816-1914:
Atlas udostępniony został zarówno on-line, jak za pomocą plików z poszczególnymi modułami, które użytkownik może pobrać na swój komputer w zakładce Mapy. Oprócz aplikacji z modułami Atlasu możliwy jest także import obszernego zestawu zdigitalizowanych danych źródłowych wykorzystanych do jego opracowania. Wszystkie udostępniane dane prezentowane są w formie arkuszy Excel, co umożliwia ich łatwe wykorzystanie do ew. dalszych analiz. Dostępny jest także do pobrania i dalszego wykorzystania komplet wykreślonych na potrzeby Atlasu map wektorowych Królestwa Polskiego. Udostępniono je w będącym światowym standardem formacie zapisu danych przestrzennych – Shapefile, co gwarantuje ich pełną interoperacyjność w dowolnym zewnętrznym oprogramowaniu GIS.
Interaktywny Atlas statystyczno-demograficzny Królestwa Polskiego stanowi nowoczesne narzędzie do prowadzenia badań demograficzno-statystycznych dziejów Królestwa Polskiego. Wraz z dołączonym w formie cyfrowej zestawem danych źródłowych może stanowić cenne źródło informacji o rozwoju społeczno-ekonomicznym Królestwa. Zastosowano w nim kompleksowe podejście do prezentacji danych, łącząc kartogramy ciągłe, mapy drzewa i diagramy kołowe, co pozwala na wieloaspektową analizę zjawisk przestrzennych i ich struktury wewnętrznej. Interaktywność atlasu pozwala użytkownikom na indywidualną eksploracje danych i tworzenie własnych analiz i wizualizacji, przekraczając ograniczenia tradycyjnych map analogowych. Zastosowanie praktyczne atlasu obejmuje szerokie spektrum badań historycznych i demograficznych, ułatwiając analizę procesów społecznych, gospodarczych i demograficznych w skali lokalnej i globalnej z dużą precyzją terytorialną. Adresowany jest zarówno do profesjonalnych badaczy, jak i do miłośników i popularyzatorów historii. Opublikowanie danych w otwartym dostępie oraz możliwość pobierania plików w uniwersalnych formatach gwarantuje trwałość i dostępność wyników projektu dla szerokiego grona odbiorców.
Roadmap projektu
Etap 1
Przegląd dostępnych materiałów źródłowychKwerenda bibliograficzna i archiwalna
Przeprowadzenie kwerend w bibliotekach, archiwach i innych instytucjach naukowych w celu ustalenia dostępnych źródeł statystyczno-demograficznych dotyczących Królestwa Polskiego.
Etap 2
Krytyczna analiza źródełWeryfikacja wartości naukowej i kompletności danych
Wyodrębnienie materiałów informatycznie efektywnych. Dokonanie krytycznej analizy merytorycznej danych, określenie ich kompletności oraz wyeliminowanie materiałów o niskiej przydatności badawczej.
Etap 3
Projektowanie bazy danychOkreślenie struktury systemu bazodanowego Atlasu i jego charakterystyki wyszukiwawczej
Analiza planowanych zadań analitycznych Atlasu i zaprojektowanie w oparciu o nią jednolitej struktury badawczej systemu bazodanowego, standardu opisu rekordów oraz charakterystyki wyszukiwawczej.
Etap 4
Digitalizacja danychKonwersja danych do postaci cyfrowej
Selekcja materiałów źródłowych zgodnie z wymogami strukturalnymi systemu bazodanowego Atlasu. Z uwagi na niską jakość edytorską materiałów źródłowych ich digitalizacja w większości oparta została na przepisaniu danych do systemu bazodanowego.
Etap 5
Budowa interfejsuInterfejs użytkownika i narzędzia analityczne
Zaprojektowanie i stworzenie przyjaznego interfejsu użytkownika, umożliwiającego nawigację po bazie danych i korzystanie z narzędzi analitycznych do pogłębionych analiz danych statystycznych i przestrzennych.
Etap 6
Budowa interaktywnego atlasuIntegracja danych z mapami cyfrowymi
Opracowanie i integracja map wektorowych jednostek administracyjnych Królestwa Polskiego, umożliwiających geoprzestrzenną wizualizację danych statystycznych. Zaprojektowanie i budowa narzędzi selekcyjnych i analitycznych Atlasu oraz określenie form wizualizacji danych (kartogramy, mapy topograficzne, diagramy, tabele).
Etap 7
Udostępnienie atlasuFinalizacja i publikacja
Testy integralności i funkcjonalności Atlasu. Udostępnienie atlasu w wersji online oraz repozytorium plików do pobrania.
Partnerzy
Mapy
- Wszystkie
- Spis powszechny w Rosji z 1897
- Podziały administracyjne i terytorialne
- Ze źródeł kartograficznych i statystycznych
- Struktura społeczno-gospodarcza
- Ludność i demografia
Podziały administracyjne Królestwa Polskiego
(1816-1914)
Podziały administracyjne i terytorialne
Atlas J. Kolberga
(1812-1824)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne
Miasta, Wsie i Osady Królestwa Polskiego
(1812-1824)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne
Atlas F. Rodeckiego
(1827)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne
Wojenno-statystyczny przegląd Imperium Rosyjskiego
(1847)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne, Struktura społeczno-gospodarcza
Przeglądy Guberni
(1876-1896)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne
Atlas A. Macieszy
(1897-1906)
Podziały administracyjne, Źródła kartograficzne i statystyczne
Proweniencja, struktura społeczno-zawodowa, narodowościowa i wyznaniowa ludności (1897)
Spis powszechny w Rosji, Struktura społeczno-gospodarczaLudność faktyczna i ludność stała
(1897)
Spis powszechny w Rosji, Ludność i demografia
Gospodarstwa domowe prywatne i zbiorowe
(1897)
Spis powszechny w Rosji, Struktura społeczno-gospodarcza
Struktura wiekowa ludności z uwzględnieniem miejsca zamieszkania i umiejętności czytania i pisania (1897)
Spis powszechny w Rosji, Ludność i demografiaStruktura ludności wg. miejsca zamieszkania, stanu cywilnego i grup wiekowych (1897)
Spis powszechny w Rosji, Ludność i demografiaGrupy ludności wg źródeł utrzymania (1897)
Spis powszechny w Rosji, Ludność i demografiaSamouczek
Funkcjonalność i możliwości interaktywne Atlasu
W zależności od charakteru oraz ilości dostępnych danych zastosowano różne rozwiązania narzędziowe do selekcji prezentowanych informacji:
Ekran z rozwijaną listą wyboru jednokrotnego – sekcja (B)
Ekran z kombinowanym listami i opcjami wyboru – sekcja (B)
Ekran z hierarchicznie rozwijaną listą wyboru jednokrotnego – sekcja (B). Rozwiązanie zastosowane wyłącznie w niektórych modułach Atlasu pobieranych przez użytkowników w formie pliku.
Wszystkie ekrany zawierają, adekwatne dla prezentowanego okresu historycznego, narzędzia selekcji terytorialnej – sekcje (A). Składają się na nie listy wielokrotnego wyboru odpowiadające jednostkom podziału administracyjnego Królestwa Polskiego. Oznacza to, że możliwe jest dowolne kształtowanie zakresu terytorialnego analizowanych danych.
Na część prezentacyjno-analityczną składają się odpowiednio:
- Kartogram (choropleth) – sekcja (C) – zasadnicze narzędzie do prezentacji danych statystycznych i analizy wzorców przestrzennych badanych zjawisk. Istota tej metody wizualizacji polega na odniesieniu względnych wartości statystycznych do jednostek powierzchniowych (powiaty, gubernie). Analizowanych wartości statystycznych nie podaje się bezpośrednio, jak na wykresach lub diagramach. Szereguje się je w przedziały klasowe i wyodrębnia w oparciu o nie grupy wartości. Każdej grupie przypisuje się określoną barwę i odpowiednio pokrywa nią poszczególne jednostki terytorialne. Kartogram operuje jednostkami powierzchni, zatem do nich odnoszą się podawane dane statystyczne. Można je podać w dwóch formach. Albo poprzez odniesienie (relacji) do powierzchni, np. gęstość zaludnienia na danym obszarze albo poprzez wartość wyrażoną w procentach, np. udział procentowy gruntów ornych w całości obszaru. W obu wypadkach są to wartości względne, uśrednione dla całej jednostki (pola) odniesienia – powiatu. W Atlasie, wykorzystując technologię komputerową, zrezygnowano z określania przedziałów klasowych zestawów danych na rzecz kartogramu ciągłego. Oznacza to w praktyce, że ciągłej skali wartości badanego zjawiska odpowiada ciągła skala graficzna barw. Powstaje w ten sposób obraz o większej głębi informacyjnej.
- Diagram typu Mapa Drzewa (tree map) – sekcja (E) – narzędzie do analizy rozkładu wartości statystycznych w strukturach hierarchicznych. W przypadku Królestwa Polskiego strukturę taką tworzą jednostki podziału administracyjnego - określone powiaty wchodzą w skład konkretnych guberni, a te tworzą terytorium całego państwa. Jest to narzędzia stosunkowo rzadko wykorzystywane w wizualizacjach i wymaga od odbiorcy pewnego przygotowania. Niemniej jej niewątpliwe walory eksploracyjne i prezentacyjne w pełni rekompensują te niedogodności. W elektronicznym Atlasie diagram mapę drzewa tworzy prostokąt reprezentujący wskazany przez użytkownika obszar, np. całe Królestwo Polskie. Jest on podzielony na mniejsze prostokąty oddzielone od siebie szerokimi liniami koloru białego odpowiadające jednostkom administracyjnym – guberniom (województwom). Te z kolei podzielone są na prostokąty – oddzielone węższymi białymi liniami – odzwierciedlające wchodzące w ich skład mniejsze jednostki terytorialne – powiaty. Wielkość (obszar) każdego prostokąta odpowiada proporcjonalnie wartości bezwzględnej zmiennej, np. liczbie ludności, jaka występuje w danej jednostce terytorialnej. Hierarchia prezentowanych danych odzwierciedlana jest poprzez umiejscowienie prostokątów w diagramie. Zawsze w lewym górnym rogu znajduje się jednostka o największej, zaś w prawym dolnym o najmniejszej wartości w obrębie danej struktury. Pomiędzy nimi umieszczone są, zgodnie z powyższym porządkiem, kolejno jednostki pośrednie. Tam, gdzie to było możliwe, gradacja koloru wskazuje wartość drugiej zmiennej (względnej), np. gęstości zaludnienia (analogicznie jak w kartogramie). W ten sposób mapa drzewa pokazuje dla poszczególnych jednostek terytorialnych:
- skalę zjawiska (wartość bezwzględna) – poprzez rozmiar prostokątów;
- hierarchię udziału w większej jednostce – poprzez umiejscowienie w obrębie diagramu;
- intensywność zjawiska (wartość względna) – poprzez zróżnicowanie intensywności koloru.
- Diagram kołowy – sekcja (D) – służy do prezentowania wagi – udziału procentowego wskazanego myszką na diagramie terytorium (wycinek koła) w badanym zjawisku na wybranym w sekcji (A) obszarze. Można w ten sposób łatwo określać potencjał dowolnego powiatu w stosunku do wybranego terytorium. Wskazanie w selektorze (A) dwóch lub więcej jednostek (guberni lub powiatów) pozwala porównywać je między sobą.
- Zestawienie tabelaryczne wartości bezwzględnych i względnych dla każdej jednostki terytorialnej na wybranym przez użytkownika obszarze. Użytkownik ma możliwość wyeksportowania danych prezentowanych w tabeli do pliku w formacie Excel lub CSV. W tym celu należy rozwinąć listę Download umieszczoną na dole ekranu z prawej strony i wybrać opcję Crosstab a następnie wskazać jako źródło danych pozycję Tabela. Kliknięcie na przycisk Download spowoduje wyeksportowanie aktualnie wyekstrahowanych danych w wybranym formacie pliku. Dzięki temu użytkownik ma możliwość wykorzystać wyeksportowane dane do własnych analiz i porównań w zewnętrznych programach.
W analogiczny sposób można wyeksportować do pliku graficznego lub pliku PDF wybrany ekran prezentacyjny Atlasu - podsumowanie danych bezwzględnych i obliczenie średniej miary względnej dla całego wybranego aktualnie w sekcji (A) terytorium – sekcja (F).
Mapy do pobrania
1816 r.
1830 r.
1863 r.
1867 r.
1914 r.
MapaKwatermistrzostwa
- 1816 r. – 8 województw, 39 obwodów, 77 powiatów
- 1830 r. – 8 województw, 39 obwodów
- 1863 r. – 5 guberni, 39 powiatów
- 1867 r. – 10 guberni, 85 powiatów
- 1914 r. – 10 guberni, 84 powiaty
- przynależność administracyjną – kolejno do województwa, obwodu, powiatu oraz do parafii;
- typ własności – z podziałem na szereg kategorii (rządowa, prywatna, duchowna, kolokacyjna w różnych wariantach własnościowych np. dobra częściowo prywatne- częściowo rządowe itp.);
- liczba mieszkańców i domów;
- odległość od właściwego administracyjnie miasta obwodowego.
Dzieło Rodeckiego stanowiło pierwszą tak kompleksową prezentację danych o Królestwie Polskim. Przy czym, co istotne zawierało ono tylko jedną mapę. Rytowana przez Seweryna Oleszczyńskiego w skali ok. 1: 1 000 000 barwna litografia o wymiarach 43 X 47,8 cm przedstawiała podział administracyjny kraju, podstawowe punkty topograficzne, cieki wodne oraz ważniejsze miejscowości i szlaki komunikacyjne. Tytułowy "obraz jeograficzno-statystyczny" odnosi się zatem raczej do opisowego przedstawienia przestrzeni Królestwa, a nie do jego odwzorowania kartograficznego. Na pięciu, drobno zadrukowanych kartach przedstawiono w nim m. in.:
- Szczegółowe dane demograficzne
- Strukturę zawodową ludności
- Informacje o podziale administracyjnym, w tym także o podziale kościelnym
- Opisy gospodarki i przemysłu
- Statystyki dotyczące rolnictwa
- Dane o edukacji i instytucjach publicznych
- dane dotyczące ogólnej powierzchni poszczególnych powiatów w dziesięcinach kwadratowych w 1894 r.
- dane dotyczące powierzchni gruntów zajętych pod zabudowania, sady i ogrody
- dane dotyczące własności ziemi
- dane dotyczące pogłowia zwierząt gospodarczych
Spis ludności odbył się 28 stycznia (9 lutego według nowego stylu) 1897 roku. Dane zbierano w ciągu jednego dnia, aby zminimalizować ryzyko błędów wynikających z przemieszczeń ludności. Proces ten był potężnym zadaniem logistycznym i wymagał zaangażowania olbrzymiej liczby rachmistrzów, lokalnych urzędników i duchownych.
Spis przeprowadzono metodą de facto, czyli ujęto osoby znajdujące się w danym miejscu w dniu spisu, niezależnie od stałego miejsca zamieszkania. Głównym narzędziem były jednolite formularze spisowe w języku rosyjskim. Obejmowały one ponad 30 pytań dotyczących m.in. wieku, płci, statusu rodzinnego, wyznania, narodowości, języka ojczystego, wykształcenia oraz zawodu. Wyniki zbierano na podstawie deklaracji ludności, co w niektórych przypadkach mogło prowadzić do subiektywnego charakteru zgłaszanych danych, szczególnie w kwestiach narodowości czy języka ojczystego. Spis objął wszystkie warstwy społeczne, od chłopów po elity intelektualne i administracyjne, a także osoby mieszkające w miastach i na wsiach. Taki sposób zorganizowania spisu umożliwił zebranie porównywalnych danych dla wszystkich regionów Imperium.
Spis ludności objął wszystkich mieszkańców Imperium Rosyjskiego, w tym także osoby przebywające w więzieniach, szpitalach i innych instytucjach. W sumie spisano około 125 milionów osób, co stanowiło około 90% ogólnej liczby ludności Imperium Rosyjskiego.
Opracowanie wyników spisu było procesem bardzo złożonym i długotrwałym, a pełne dane opublikowano w 89 obszernych tomach latach (1897-1905). Dane podzielono według guberni i podstawowych jednostek administracyjnych. Opublikowane wyniki przedstawiały kluczowe parametry, takie jak struktura etniczna i wyznaniowa, rozmieszczenie ludności, jej gęstość oraz dane dotyczące źródeł utrzymania i edukacji.
W Atlasie wykorzystano dane odnoszące się do guberni Królestwa Polskiego opublikowane w tomach od LI do LX. Prezentowane są one w postaci obszernych zestawień tabelarycznych, które z uwagi na ograniczenia edytorskie zostały rozczłonkowane na wielu stronach. Należało zatem w pierwszej kolejności scalić poszczególne tabele w obrębie każdej guberni, a następnie w obrębie całego Królestwa. Te obszerne zestawienia tabelaryczne mają bardzo rozbudowaną, wielostopniową strukturę. Na potrzeby Atlasu konieczne były więc daleko idące zabiegi przekształcające układ logiczny danych w kierunku tablic dwuwymiarowych oraz w wielu wypadkach ich agregacja.
Tabele do pobrania
Podczas prac nad edycją zidentyfikowano liczne błędy rachunkowe w tabelach pochodzących z drukowanego wydania Spisu. W przypadkach, gdzie było to możliwe, błędne wartości zostały zweryfikowane za pomocą krzyżowego przeliczenia w arkuszu kalkulacyjnym, a następnie zastąpione poprawnymi danymi. Miejsca korekt oznaczono kolorem czerwonym, aby zachować przejrzystość i ułatwić identyfikację zmian. Ponadto w edycji elektronicznej uwzględniono też poprawki wynikające z erraty do oryginalnego wydania. Dzięki temu wersja elektroniczna charakteryzuje się większą dokładnością i spójnością wobec pierwotnego materiału.
Gubernia Siedlecka
Gubernia Kielecka
Gubernia Kaliska
Gubernia Piotrkowska
Gubernia Płocka
Gubernia Radomska
Gubernia Łomżyńska
Gubernia Suwalska
Gubernia Warszawska
Gubernia Lubelska
Miasto Warszawa
Obraz geograficzno-statystyczny Polski z 1830 (autor: Franciszek Rodecki)
Atlas Królestwa Polskiego Juliusza Kolberga z 1827
Wojenno-statystyczny przegląd statystyczny Imperium Rosyjskiego z lat 1849-1851
Wielka Powszechna Encyklopedia Ilustrowana
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1913, część 1/4
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1913, część 2/4
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1913, część 3/4
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1913, część 4/4
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1914
Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego 1915
