Z głębokim żalem zawiadamiamy, że zmarł wybitny naukowiec i prawy człowiek – prof. zw. dr hab. Teofil Mazur, dr h.c. multi, członek wielu gremiów opiniotwórczych. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 11 sierpnia 2022 r. na Cmentarzu Komunalnym na ul. Poprzecznej w Olsztynie.
Przypominamy sylwetkę tego zasłużonego i znakomitego człowieka.
Pierwszy absolwent WSR w Olsztynie – doktorem
Przez pierwsze lata istnienia Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie kierowali nią absolwenci innych uczelni, tj.: prof. inż. Marian Gotowiec, prof. mgr Alojzy Świątek, prof. dr h.c. Eugeniusz Grabda, prof. dr h.c. Mieczysław Koter, prof. mgr Bolesław Dąbrowski i prof. dr hab. dr h.c. Tadeusz Krzymowski. W 1975 r. funkcję rektora po raz pierwszy powierzono absolwentowi macierzystej uczelni prof. dr. hab. Teofilowi Mazurowi, który urodził się 21 grudnia 1927 r. w Chlinie, w byłym powiecie olkuskim, należącym wówczas do województwa kieleckiego. Studia rozpoczął na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Do Olsztyna przybył w 1950 r. wraz z kadrą i studentami byłej Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Studia magisterskie na Wydziale Rolnym Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie ukończył w 1954 r.
W okresie studiów był aktywnym członkiem Akademickiego Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, a po obronie doktoratu przez wiele lat był opiekunem studenckiej organizacji Związku Młodzieży Wiejskiej w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie. W tym czasie był współorganizatorem i przewodniczącym zebrania założycielskiego Klubu ZMW Absolwentów WSR, a później wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół WSR. Był Honorowym Członkiem Stowarzyszenia Absolwentów UWM.
Teofil Mazur jako student został zatrudniony w Katedrze Chemii Ogólnej w charakterze młodszego asystenta. Następnie przeniósł się do Katedry Chemii Rolnej, w której przeszedł przez wszystkie stanowiska nauczyciela akademickiego. Stopień naukowy doktora nauk rolniczych nadała mu Rada Wydziału Rolniczego w 1960 r., a stopień doktora habilitowanego w 1965 r. Nominację na profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1972 r., na profesora zwyczajnego – w 1979 r. W latach 1969-1975 był prorektorem macierzystej uczelni.
Dorobek prof. zw. dr. hab. Teofila Mazura to ponad 400 oryginalnych prac naukowych, około 50 artykułów popularnonaukowych. Był współautorem 13 książek akademickich, jedna została wydana w Nowym Jorku, a druga w Moskwie. Na tej podstawie można przedstawić zakres zainteresowań Profesora:
- Wartość i przemiany azotu w różnych jednostkach typologicznych agronomicznych gleb.
- Wpływ nawożenia na wielkość i jakość plonów roślin uprawnych ze szczególnym uwzględnieniem odmian ziemniaka.
- Opracowanie oryginalnej metody i przeprowadzenie wieloletnich doświadczeń polowych na temat oceny wartości produkcyjnej i ekologicznej nawozów naturalnych i mineralnych oraz określenie znaczenia obornika, słomy i nawozów zielonych w intensywnym nawożeniu mineralnym.
- Dokonanie oceny wartości rolniczej komponentów produkowanych z osadów ścieków komunalnych i przemysłowych (tłuszczowych), a także nawozów mineralnych wieloskładnikowych produkowanych w Zakładach Chemicznych „Police”.
Otrzymane wyniki były publikowane w krajowej i zagranicznej literaturze fachowej, wśród których należy m.in. wymienić:
- Hundbook of organie weste conwertion. Vun Nostranel Reinhold Camp., New York, 1980, pr. zb. red. M. Bewick.
- Azot w glebach uprawnych, PWN, pr. zb. red. T. Mazur, Warszawa 1991.
- T. Mazur, M. V. Mineev, B. Derbeczeni, Nawożenie w rolnictwie biologicznym (podręcznik akademicki), Wyd. ART, Olsztyn 1993.
- T. Mazur, M. V. Mineev, B. Derbeczeni, Biologiczeskije ziemliednlie i minne- ralogije udobńeniach, wyd. „Kołos”, Moskwa 1993.
- Wpływ nawożenia na jakość plonów, PWN, Warszawa 1988.
- I. E. Gorlach, T. Mazur, Chemia rolna, WN PWN, Warszawa 2001, 2002 (dwa wydania).
Otrzymane wyniki posłużyły także do opracowania instrukcji wdrożeniowych.
Profesor Teofil Mazur wniósł wielki wkład w pracę organizacyjną i kształcenie kadr. Był promotorem 229 prac magisterskich i 26 prac doktorskich, z których 16 zostało wyróżnionych nagrodami. Opracował ponad 400 recenzji prac naukowych, 60 recenzji rozpraw habilitacyjnych i dorobku naukowego, 52 recenzje prac doktorskich. Przygotował 55 opinii na tytuł profesora i 19 wniosków na stanowisko profesora.
Na szczególne podkreślenie zasługuje udział prof. zw. dr. hab. T. Mazura w organizacji zespołów badawczych o zasięgu regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Był inicjatorem rozwoju badań, w Polsce i w byłych krajach RWPG, nad wpływem nawożenia na jakość plonów. Legitymuje się wybitnie znaczącym dorobkiem naukowym w tej tematyce. Był koordynatorem międzynarodowych badań pt. „Fizjologiczne podstawy żywienia roślin pastewnych” oraz „Agrochemiczne podstawy formowania wysokich plonów roślin pastewnych i regulacji jakości produkcji”. Sprawował opiekę nad kadrą naukową z ośrodków krajowych i zagranicznych, odbywających staże w Katedrze przez niego kierowanej.
Był inicjatorem i organizatorem wielu sympozjów i konferencji naukowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Zainicjował i zorganizował trzy „szkoły letnie” dla młodej kadry naukowej z zakresu gleboznawstwa i chemii rolnej. Dzięki olsztyńskim spotkaniom młodzi nauczyciele akademiccy mogli wymienić poglądy na tematy naukowe, dydaktyczne i wdrożeniowe realizowane w poszczególnych ośrodkach w kraju i poza jego granicami. Współpracował z wieloma krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Swoją bogatą wiedzą uczonego i doświadczeniem dydaktycznym wspierał inne uczelnie.
Prace badawcze prof. Teofila Mazura, osiągnięte rezultaty, a także ich wdrażanie w praktyce rolniczej są nie tylko znane w Polsce i w krajach z nią sąsiadujących, ale również w innych zagranicznych ośrodkach naukowych.
Do chlubnych i zaszczytnych tradycji ośrodków akademickich należy wyróżnianie zasłużonych osób najwyższą godnością akademicką – tytułem doktora honoris causa. Prof. zw. dr. hab. Teofilowi Mazurowi tę najwyższą godność akademicką nadały senaty pięciu polskich uczelni rolniczych, tj.: Akademii Rolniczej w Szczecinie, Akademii Rolniczej w Lublinie, Akademii Rolniczej w Krakowie, Akademii Rolniczej we Wrocławiu i Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie.
W laudacjach wygłoszonych przez promotorów podkreślono znaczący dorobek naukowy, szkolenie kadry naukowej i współpracę z uczelnią promującą. Akty wyróżnienia najwyższą godnością akademicką jubilat przyjmował z pokorą, dając wyraz temu w wystąpieniach połączonych z wykładem. Bardzo interesujące było formalne i merytoryczne naświetlenie aktualnych i przyszłościowych zagadnień naukowo-środowiskowych w globalnym ujęciu.
Prof. zw. dr hab. Teofil Mazur jest autorem dwóch stałych doświadczeń nawozowych założonych w 1972 i 1973 r. Opracowane przez Profesora metody bilansowania glebowej substancji organicznej mają szczególne znaczenie w ocenie systemów rolnictwa. Profesor wyznaczył współczynniki reprodukcji próchnicy glebowej w wyniku stosowania nawozów organicznych i naturalnych. Dokonał oceny gospodarki azotem w środowisku glebowym, co ma duże znaczenie ekologiczno-produkcyjne.
Na szczególne podkreślenie zasługuje udział prof. Teofila Mazura w organizacji zespołów badawczych o zasięgu regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Był inicjatorem współpracy naukowo-wdrożeniowej z byłymi PGR-ami w zakresie racjonalnego zagospodarowania nawozów naturalnych i mineralnych. Uczestniczył w opracowaniu i realizacji ogólnokrajowych węzłowych projektów badawczych, a następnie centralnych projektów badawczych.
Profesor Teofil Mazur legitymuje się znacznym dorobkiem nauczyciela akademickiego. Prowadził wykłady i seminaria na następujących wydziałach: Rolniczym, Ochrony Wód i Rybactwa, Geodezji i Urządzeń Rolnych w byłej ART. W latach 1998-2006 był zatrudniony we Wszechnicy Mazurskiej w Olecku.
Działalność organizatorska
W macierzystej uczelni prof. zw. dr hab. Teofil Mazur pełnił m.in. następujące funkcje: prodziekana Wydziału Geodezji i Urządzeń Rolnych, przez dwie kadencje prorektora i dwie kadencje rektora ówczesnej Akademii Rolniczo-Technicznej. Od podstaw zorganizował obecną Katedrę Chemii Środowiska oraz opracował programy kształcenia z przedmiotów: zanieczyszczenia rolnicze oraz ochrona środowiska i ekologiczne uwarunkowania nawożenia; przez 48 lat prowadził zajęcia dydaktyczne, za które został wyróżniony kilkoma nagrodami.
Prof. zw. dr hab. Teofil Mazur był wyjątkowo zaangażowany w działalność poza macierzystą uczelnią. Przez ponad 20 lat był członkiem Prezydium, a przez trzy kadencje wiceprzewodniczącym i przewodniczącym Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej, członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego oraz Międzynarodowego Towarzystwa Gleboznawczego. Był członkiem rad naukowych i naukowo-technicznych przy ministrach szkolnictwa wyższego oraz rolnictwa i rozwoju wsi, a także Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (18 lat), Instytutu Ziemniaka w Boninie i wielu innych instytucji. W latach 1994-2003 był członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułu i Stopni Naukowych.
Za wybitny wkład w rozwój nauk rolniczych został odznaczony przez Polską Akademię Nauk Medalem im. Michała Oczapowskiego. Ponadto został wyróżniony 6 medalami uczelni wyższych krajowych i 3 zagranicznych oraz 14 odznakami resortowymi i regionalnymi.
Profesor został także uhonorowany nagrodami Polskiej Akademii Nauk, zespołową Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministra Środowiska i Zasobów Naturalnych.
Profesor Teofil Mazur jest rekordzistą wśród uczonych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie zarówno w ilości wypromowanych doktorów, jaki i otrzymanych tytułów doktora honoris causa.
Jest honorowym członkiem: Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN, Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej, Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego, Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz Macierzy Ziemi Cieszyńskiej.
Bolesław Pilarek
Prof. zw. dr hab. Teofil Mazur, doktor honoris causa multi otrzymuje statuetkę „Dębowy Wieniec” i specjalny Akt Uznania z rąk Bolesława Pilarka, I zastępcy prezesa Zarządu Stowarzyszenia Absolwentów UWM. Na zdjęciu z lewej prof. dr hab. Krzysztof Młynarczyk, dziekan Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa,a z prawej prof. dr hab. Janusz Guziur, dziekan byłego Wydziału Ochrony Środowiska i Rybactwa.
Prof. zw.dr hab. Teofil Mazur, dr h.c. multi ze statuetką Primus Inter Pares
Wyrazy szczerego współczucia żonie, synom, całej rodzinie i przyjaciołom
składają
Stowarzyszenie Absolwentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Fundacja im. M. Oczapowskiego
oraz zespół redakcyjny „5 plus X”
