Jubileusz siedemdziesięciolecia pierwszej akademickiej uczelni w Olsztynie

Z okazji siedemdziesięciolecia powołania pierwszej akademickiej uczelni w Olsztynie władzom, pracownikom, absolwentom i studentom WSR, ART, WSP, WIT i UWM składamy serdeczne gratulacje i życzenia zdrowia i wielu dalszych sukcesów, a Uniwersytetowi  dynamicznego rozwoju.

Stowarzyszenie Absolwentów  UWM w Olsztynie

 

Jubileusz siedemdziesięciolecia

pierwszej akademickiej uczelni w Olsztynie

Decyzją premiera Józefa Cyrankiewicza zwinięto Państwową Wyższą Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie i Wyższą Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi. Z dniem 31 maja 1950 r. na bazie tych dwóch wyższych szkół zawodowych powołano w Olsztynie Wyższą Szkołę Rolniczą, pierwsza akademicką uczelnię w tym regionie.

Absolwenci, którzy ukończyli studia w 1950 r. otrzymali dyplomy Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie. W tym roku więc absolwenci AR i WSGW mogą czcić rocznicę 100-lecia (Wydział Rolny w AR w Bydgoszczy powstał w 1919 r., a podjął kształcenie w 1920 r.), absolwenci Wydziału Nauki o Żywności (Wydział Mleczarski powstał  w 1945 r.) – 75-lecie, a absolwenci WSR, czyli akademickiej uczelni – 70 -lecie.

Pierwsi absolwenci (210 osób), rozpoczynający studia jeszcze w Cieszynie i w Łodzi, otrzymali dyplomy inżyniera na Wydziale Rolnym w lutym/marcu 1952 roku. Z olsztyńskiego naboru pierwsi inżynierowie z Wydziałów Rolnego, Mleczarskiego i Zootechnicznego wyszli w 1954 r., a z Rybackiego w 1955 r. W dniach 4-6 lipca 1957 r. odbył się Pierwszy Zjazd Absolwentów WSGW w Cieszynie, WSGW w Łodzi i WSR w Olsztynie.

Już od wiosny 1950 r. w przyszłym miasteczku akademickim pracowały ekipy budowlane. Na początku lipca 1950 roku do Olsztyna przyjechało 300 studentów, którzy zadeklarowali chęć pracy przy remontach i adaptacji oraz wznoszeniu nowych obiektów. Byli do studenci z byłych wyższych szkół w Cieszynie i Łodzi oraz innych uczelni.

Pierwszym rektorem Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie został ostatni rektor Państwowej Wyższej Szkoły Gospodarstw Wiejskiego w Cieszynie profesor Marian Gotowiec, a prorektorami profesorowie Dyzma Gałaj i Ignacy Kończykowski. Dziekanem Wydziału Rolniczego został profesor Tadeusz Młynek, a prodziekanem profesor Dominik Wanic. Dziekanem Wydziału Zootechnicznego został profesor Adam Szostkiewicz, a prodziekanem profesor Jan Langier. Dziekanem Wydziału Mleczarskiego został profesor Alojzy Świątek, a prodziekanem – profesor Józef Budsławski. W ciągu roku profesor Dyzma Gałaj zrezygnował z funkcji prorektora, a na  jego miejsce powołano profesora Alojzego Świątka. Na zwolnione przez niego miejsce dziekana powołano profesora Józefa Budsławskiego, a na prodziekana profesor Halinę Karnicką.

Pierwsza inauguracja roku akademickiego 1950/51 odbyła się w Teatrze im. Stefana Jaracza. Naukę zainaugurowało 1152 studentów na trzech wydziałach, tj: Rolniczym (851 studentów), Mleczarskim (177) i Zootechnicznym (124). 702 studentów wywodziło się z byłych wyższych szkół w Cieszynie i Łodzi, a na pierwsze lata studiów przyjęto 450 osób.

Jesienią 1950 r. utworzono Rolniczy Zakład Doświadczalny w Pozortach oraz  Studium Wojskowe i Studium Wychowania Fizycznego. W roku 1951 powołano Wydział Rybacki, którego dziekanem został profesor Stanisław Sakowicz. W tym samym roku  utworzono  Studium Języków Obcych. W roku 1952 uruchomiono studia zaoczne na Wydziale Rolniczym, a dwa lata później na Wydziale Zootechnicznym.

4 października Wyższa Szkoła Rolnicza została przekształcona w Akademię Rolniczo-Techniczną, a 1 września 1999 roku  w następstwie połączenia Akademii Rolniczo-Technicznej z Wyższą Szkołą Pedagogiczną i Warmińskim Instytutem Teologicznym powstał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

KILKA ANEGDOT

Wielokrotnie zachęcałem mgr inż. Andrzeja Gotowca do napisania wspomnień lub opowiedzenia mi o ojcu prof. Marianie Gotowcu. Andrzej nie odmawiał, ale temat zasadniczy odkładał na później, a na zachętę opowiadał mi jakąś anegdotę. Oto kilka z nich.

- Na posiedzenie senatu PWSGW w Cieszynie spóźnił się jeden senatorów. Jeden z zaniepokojonych  kolegów z senatu zapytał ojca, czy wie, co się stało z nieobecnym?

Ojciec odpowiedział, że wczoraj spadł z agrestu. Po kilku minutach na salę wszedł spóźniony członek senatu z ręką na temblaku. Pikanterii sprawie dodaje to, że natura obu dżentelmenów obdarzyła licznymi przymiotami za wyjątkiem słusznego wzrostu.

 

- Pewnego dnia ojciec wpada do domu i od progu woła do matki: -  Idziemy do sklepu.

- A co się  stało? – pyta matka.

- On kupił sobie kapelusz. Nie będę chodził w maciejówce, żeby nie wyglądać na niższego od niego…

 

- Cieszyniacy szanowali się i lubili sobie robić dowcipy. Pewnego razu ojciec z kolegą poszli do profesora Tadeusza Młynka i w prezencie zanieśli mu kawał sznurka. Dla postronnych wyglądało to na groźną aluzję. Tymczasem chodziło o to, że profesor Tadeusz Młynek w ogródku  lubił pracować w spodniach przepasanych sznurkiem. Po prostu było mu wygodniej, gdyż klamra od paska nie uwierała go w brzuch…

KULISY

Pewnego razu zdenerwowany Andrzej, na wieść o propozycji zmiany patrona auli w budynku Nowej Zootechniki powiedział:

- Ojciec nie żyje od 30 lat, a urodzeni po jego śmierci obrażają go. Tymczasem ojciec z dr Kazimierzem Petrusewiczem wymyślili Wyższą Szkołę Rolniczą w Olsztynie, a nie mający o tym pojęcia, oskarżają go o dziwne rzeczy…

Olsztyńskie władze w wnioskiem o powołanie w Olsztynie uczelni o profilu rolniczo-leśnym wystąpiły do władz centralnych już w roku 1947. Jednak był to okres znacznych zmian w kierownictwie  partyjno-rządowym. Wiele ważnych decyzji podejmowano po nieformalnych konsultacjach. Tak właśnie było z Wyższą Szkołą Rolniczą w Olsztynie.

- Ojciec opowiadał – powiedział Andrzej – że na przełomie lat 1949/50 w  pobliżu Zakopanego odbywała się  konferencja profesorów ekonomiki rolnictwa i ekonomii politycznej. W noc sylwestrową przy jednym stoliku między innymi usiedli dr Kazimierz Petrusewicz, kierownik Wydziału Nauki KC PZPR i dyrektor departamentu szkół  wyższych w ówczesnym ministerstwie oświaty oraz mój ojciec jako rektor Państwowej Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Tej nocy między innymi dyskutowano o potrzebie utworzenia wyższej uczelni rolniczej na północy Polski i ewentualnym przeniesieniu do Elbląga lub Olsztyna łódzkiej WSGW lub cieszyńskiej PWSGW. Właśnie ojciec został zobowiązany do zbadania możliwości zlokalizowania uczelni w Elblągu lub Olsztynie. To dzięki ojcu na siedzibę uczelni wybrano Olsztyn…

Na potwierdzenie swoich słów pokazał mi pożółkły dokument, z którego wynikało, że podczas wizyty Elblągu i Olsztynie Marianowi Gotowcowi towarzyszyli: Kazimierz Rouppert i Bronisław Warzybok. Od ich decyzji  zależał wybór miejsca lokalizacji uczelni. Wybrano Olsztyn, ponieważ władze Olsztyna opracowały staranny projekt powołania w Olsztynie wyższej szkoły o profilu rolniczo-leśnym oraz szczegółowy plan remontu i adaptacji budynków po byłym szpitalu na potrzeby uczelni.

Profesor Marian Gotowiec  został upoważniony do realizacji bardzo trudnego zadania – założenia wyższej szkoły rolniczej. Poza  sprawami organizacyjnymi należało zmobilizować kadrę naukową byłych uczelni  w Łodzi  i Cieszynie  do przeniesienia się na nowe, zupełnie nieznane miejsce i to z południowego pogranicza na północ Polski.

CIESZYŃSKI ZACIĄG

Pracownikom byłej PWSGW w Cieszynie zaproponowano pracę w Olsztynie. Większość z nich  miało w Cieszynie bardzo dobre warunki do życia i nie przejawiało wielkiej ochoty do wyjazdu w nieznane. Jednak rektorowi Marianowi Gotowcowi udało się zmobilizować prawie wszystkich do wyjazdu i podjęcia pracy w utworzonej w Olsztynie Wyższej Szkole Rolniczej. Kadra z Cieszyna obsadziła prawie wszystkie stanowiska w WSR. Z oferty skorzystali  między innymi: Józef Budsławski, Tadeusz Dziama, Dominik Wanic, Janina Wengris, Christo Izorski, Stanisław Blok, Ignacy Kończykowski, Tadeusz Młynek, Zofia i Józef Dubiscy, Tadeusz Knaut, Kazimierz Rouppert, Halina Karnicka, Rudolf Juranek.

Do stolicy Warmii i Mazur przybyli wtedy także niektórzy profesorowie cieszyńskiego Gimnazjum im. A. Osuchowskiego i Seminarium Pedagogicznego: fizyk Franciszek Kuczera, botanik Karol Bijok oraz niezapomniany do dziś „mistrz tajemnej chemii” – prof. Wiktor Wawrzyczek.

Wraz z pedagogami do Olsztyna w 1950 r. przyjechali studenci PWSGW, w tym także licznie cieszynianie i zaolzianie. Później w większości byli profesorami i wykładowcami: prof. Jan Kisza, Kazimierz Majkowski, Władysław Damicz, Krystyna Kusiorska, Władysław Flak, Bożena Roczniak, Helena i Wojciech Nowakowie, Marian Rząsa, Emil Kalamarz, Jan Kumor, Teofil Mazur, Marian Tomasik, Danuta Warzybok, Jan Lazar, Józef Mucha, Ewald Bożek, Zdzisław Czyż, Marian Tomasik, Amelia Kisza, Stefan Poznański i Helena Majkowska.

Po przyjeździe do Olsztyna wszyscy aktywnie uczestniczyli w organizowaniu zarówno nowej uczelni, jak i życia społeczno-gospodarczego miasta (np. mgr Franciszek Sikora był długoletnim kuratorem szkolnym).

ŁÓDZKIE  WZMOCNIENIE

WSGW w Łodzi powołano w 1945 r. jako uczelnię nieakademicką. Od początku miała poważne kłopoty lokalowe. Powołano Honorowy Komitet Budowy WSGW w Łodzi, który rozpadł się w następstwie zmian politycznych w latach 1947-48. W 1947 roku pojawiła się propozycja przeniesienia uczelni do Elbląga. Jednak przeniesieniu się całej uczelni zdecydowanie sprzeciwili się rektor i pracownicy naukowi. Zaproponowali utworzenie w Elblągu filii. Ministerstwo było innego zdania – zaplanowało przenieść i wykorzystać kadrę naukową do tworzenia nowej uczelni, ale  ze względu na opór pracowników WSGW, decyzję odłożono na kilka lat.

- Nieodwołalną decyzję o rozwiązaniu WSGW w Łodzi – jak pisze Stanisław Łaniec - resort oświaty podjął na początku 1950 r. Zakładano, że podstawowa część kadry przeniesie się do Olsztyna i weźmie udział w tworzeniu olsztyńskiej uczelni rolniczej. Stało się inaczej. Podstawowa część kadry pozostała w Łodzi i znalazła zatrudnienie łódzkich uczelniach lub innych instytucjach, a do Olsztyna przeniosło się niewiele osób, między innymi  wieloletni dziekan Wydziału Rolniczego i kierownik Katedry Hodowli Zwierząt inż. Włodzimierz Szczekin-Krotow i  jego zastępca mgr inż. Władysław Banasik, mgr inż. Marian Greniuk kierownik Katedry Anatomii, lek wet. Kazimierz Rzeszowski, kierownik Katedry Gleboznawstwa, dr inż. Hjalmar Uggla, prof. dr hab. Dyzma Gałaj, dr Stanisław Świątek i mgr  Marian Świetlik.

W trakcie prac likwidacyjnych dwa wydziały WSGW (Wydział Spółdzielczy i Wydział Przetwórstwa Rolnego) przeniesiono do innych łódzkich uczelni. Natomiast do Olsztyna przeniosła się większość studentów z wydziałów: Rolniczego, Ogrodniczego i Agronomii Społecznej. Wielu studentów po przeniesieniu się do Olsztyna zostało asystentami., między innymi: Kazimierz Berliński, Zdzisław Mirowski,  Aleksander Nożyński., Henryk Panak, Józef Rytlewski  i Henryk Solarski.

W nowej uczelni po raz pierwszy w roku 1951 na kierownicze stanowisko powołano przedstawiciela „łódzkiej reprezentacji”. Dr Hjalmar  Uggla został dziekanem Wydziału Rolnego.

 

Bolesław Pilarek

Zdjęcia: www.uwm.edu.pl

 

 

 

Komentarze nie są dozwolone.