Szanse i wyzwania dla Polski
W Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Olsztynie odbyła się konferencja zatytułowana: – „Perspektywa Wspólnej Polityki Rolnej – szanse i wyzwania dla Polski”.
Konferencje otworzył dyrektor mgr inż. Damian Godziński, który z atencją powitał licznie zebranych uczestników, przedstawił referentów i omówił cel obrad. Spotkanie swoją obecnością zaszczycili: Beniamin Gawlik z ministerstwa rolnictwa, mgr inż. Marcin Domian, doradca wojewody warmińsko-mazurskiego, Sylwia Jaskólska, członek Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, prof. dr hab. Mirosław Gornowicz, prorektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego wraz z licznym gronem pracowników nauki (prof. dr hab. Andrzej Babuchowski, prof dr hab. Zbigniew Brodziński, prof. dr hab. Marek Marks, prof. dr hab. Renata Marks-Bielska, prof. dr hab. Karolina Babuchowska), mgr inż. Dariusz Wasiela, zastępca dyrektora KOWR, dr inż. Marcin Kaźmierczak, zastępca dyrektora AR i MR, Jan Heichel, prezes WMIR, mgr inż. Wiesław Domian, prezes WM ZK i OR i wielu innych.
Beniamin Gawlik z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił ważne aspekty dotyczące rolnictwa i obszarów wiejskich wynikające ze stanowiska resortu, dotyczące nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2017. WPR musi nadać impuls do przejścia na bardziej zrównoważone rolnictwo. Powinna przyczynić się do zwiększenia odporności sektora w trudnych czasach, wspierać dochody rolników i rentowność ich działalności. Musi w pełni korzystać z innowacji cyfrowych, które mogą: ułatwić codzienną pracę rolników, ograniczyć biurokrację i sprzyjać tak potrzebnej w tym sektorze wymianie pokoleń. WPR powinna doprowadzić do wzmocnienia unijnych obszarów wiejskich, które stanowią źródło naszych europejskich tradycji i modelu gospodarstwa rodzinnego. Opublikowany przez Komisję Europejską komunikat nadaje kierunek do realizacji tych celów i sprostania pojawiającym się wyzwaniom w oparciu o mniej nakazowe podejście i większą pomocniczość na poziomie państw członkowskich. Wszystko to ma na celu zbliżenie WPR do tych, którzy realizują ją w terenie.
Mgr inż. Marcin Domian, doradca wojewody Chojeckiego podkreślił, że nasze rolnictwo jest znane w Europie z produkcji dobrej żywności, która jest uznawana za europejski szlagier. Powołany przez wojewodę warmińsko-mazurskiego zespół przygotował analizę szans i zagrożeń potencjalnych kierunków rozwoju obszarów wiejskich do roku 2030 w naszym województwie. W przyszłości konieczne jest zapewnienie dostępu do dobrej żywności. Cele muszą muszą być realizowane skutecznie. Aby nie doprowadzić do kryzysu, konieczne jest odpowiednie dofinansowanie łańcucha żywnościowego oraz zapewnienie dofinansowania drugiego filara, a także współdziałanie innych polityk na rzecz WPR.
Prof. dr hab. Mirosław Gornowicz, prorektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie omówił unijne i globalne czynniki konkurencyjności sektora żywnościowego. Charakteryzując komponenty międzynarodowej konkurencyjności (potencjału konkurencyjności) sektora gospodarki podzielił na trzy rodzaje. Do pierwszego zaliczył materialne i niematerialne zasoby (środki produkcji, zasoby ludzkie, know-how, klimat). Drugim jest sfera instytucjonalna (system funkcjonowania gospodarki, polityka rządu). Posiadanie przewag konkurencyjnych nie jest zarezerwowane wyłącznie dla państw dobrze zaopatrzonych w czynniki produkcji, ale tych, które rozwijają tę przewagę, wdrażając nowe technologie, rozwijając inwestycje, promując edukację, pozwalając podmiotom gospodarczym działać efektywnie. Natomiast trzecim jest czynnik międzynarodowy (współpraca z zagranicą, regulacje globalne i ugrupowań gospodarczych).
Zdaniem profesora specyfika rolnictwa polegająca m.in. na ograniczonym instrumentarium konkurowania podmiotów tego sektora i gorszej ich kondycji ekonomicznej wobec podmiotów i innych sektorów powoduje, że potencjał konkurencyjności tego sektora zależy przede wszystkim od czynników niezależnych od producentów. Ogromne znaczenie mają tu czynniki makroekonomiczne. Rolnictwo powinno być przedmiotem działań interwencyjnych państwa.
Podsumowując swój wykład profesor Mirosław Gornowicz stwierdził, że postępujące umiędzynarodowienie gospodarki, procesy integracji i globalizacji sprawiają, że uzyskanie przewagi konkurencyjnej staje się coraz ważniejszym czynnikiem rozwoju sektora rolno-spożywczego. Dodatnie od początku akcesji do UE i rosnące saldo handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi oraz wzrost udziału sektora w obrotach z zagranicą, świadczą o dobrej pozycji konkurencyjnej polskiej żywności. Analiza wskaźników produktywności wskazuje, że osiągnięta przewaga konkurencyjna ciągle jeszcze oparta jest na niższych kosztach czynników produkcji, głównie pracy
Niskie płace i niskie oszczędności prowadzą do niedoboru własnego kapitału i potrzeby zastąpienia go kapitałem zagranicznym, a ten – z kolei – wymusza niskie płace i niskie oszczędności.
Aby jednak móc odejść od konkurencji opartej na niskich kosztach, należy wypracować warunki do prowadzenia konkurencji wykorzystującej markę produktu i kapitał intelektualny.
Na zakończenie zacytował prof. W. Szymańskiego: Nie wystarczy robić tego, co wymyślili i wyprodukowali inni, jedynie taniej. Taniej do czasu”.
Przedmiotem wykładu prof. dr. hab. Andrzeja Babuchowskiego była potrzeba innowacyjnych rozwiązań w branży rolno- spożywczej, ich rozwój oraz znaczenie na rynku krajowym, europejskim i światowym, a zwłaszcza perspektywy dla branży mleczarskiej.
Zdaniem prelegenta sektor rolno-spożywczy stoi w obliczu wyzwań związanych z niską rentownością – m.in. z uwagi na obowiązujące w UE wysokie normy produkcji, wysokie koszty czynników produkcji oraz rozdrobnioną strukturę sektora pierwotnego.
Kolejnymi wyzwaniami są m.in. zmiany klimatyczne i środowiskowe, porzucanie działalności rolniczej na rzecz innych sposobów utrzymania, brak skutecznej ochrony przed ryzykiem związanym z produkcją rolną. Utworzenie europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa dało bodziec do tworzenia wiedzy i jej wymiany. Nadal jednak konieczne są dalsze istotne działania, które ułatwią dostęp rolników do wiedzy.
Zachodzące zmiany klimatu stają się coraz bardziej naglącym priorytetem; w przyszłości pociągną one za sobą istotne koszty dla społeczności rolniczej. W ramach WPR istotnie zwiększono nacisk na kwestie środowiska, klimatu i szerszej pojmowanych obszarów wiejskich, na których prowadzona jest działalność rolnicza. Dzięki temu sektor ten zdołał zwiększyć swoją wydajność o blisko 9 % w porównaniu z 2005 r., a jednocześnie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 24 % w porównaniu z 1990, oraz zmniejszyć zużycie nawozów, co przełożyło się na poprawę jakości wód.
Profesor Andrzej Babuchowski zaakcentował trzy główne cele przyszłej WPR: – Wspieranie inteligentnego i odpornego sektora rolnictwa; Zwiększenie troski o środowisko oraz intensyfikacja działań w dziedzinie klimatu, aby przyczynić się do realizacji unijnych celów związanych ze środowiskiem i zmianą klimatu; Umacnianie społeczno-gospodarczej struktury obszarów wiejskich.
Osiągnięcie tych celów będzie wymagało zacieśnienia powiązań między sektorem rolnictwa i obszarami wiejskimi UE a rozwojem kapitału ludzkiego, badaniami naukowymi oraz zwiększonym wsparciem innowacji. Innowacje w różnych dziedzinach (agronomii, jak np. rozwiązania oparte na procesach przyrodniczych, hodowli, rolnictwa wertykalnego, zootechniki, biologii, technologii, technologii cyfrowych, organizacji i dziedzinach związanych z produktem) mogą służyć wielofunkcyjności unijnego rolnictwa i systemu żywnościowego.
Badania naukowe i innowacje to element fundamentu dla postępu w zakresie reagowania na wszystkie wyzwania, w obliczu których stoją obszary wiejskie i sektor rolnictwa w UE: gospodarcze, środowiskowe i społeczne. Potrzeby i wkład obszarów wiejskich należy w wyraźny sposób ująć w programie badań Unii Europejskiej, a od przyszłej WPR wymagane będzie jeszcze większe umocnienie synergii z polityką w obszarze badań naukowych i innowacji w zakresie wspierania innowacji.
Zdaniem profesora Andrzeja Babuchowskiego WPR może również pomóc ograniczyć marnowanie żywności i straty żywności poprzez stymulowanie lepszych praktyk produkcyjnych i przetwórczych (np. wspieranie nowych technologii, które wydłużają okres przydatności do spożycia łatwo psujących się produktów, lub lepsze dopasowywanie podaży i popytu dzięki zwiększonej przejrzystości), a także poprzez wspieranie inicjatyw, które przyczyniają się do przekształcenia tradycyjnych wzorców konsumpcji „wyprodukuj – zużyj – wyrzuć” w biogospodarkę o obiegu zamkniętym.
Profesor wymienił następujące innowacje światowe z obszaru rolnictwa: – Mapy obszarów rolnych z wykazem składu gleb i szacunkami plonowania różnych roślin; Zastosowanie specjalnego oświetlenia LED-owego do optymalizacji wzrostu warzyw.
Aquaponics (akwaponika) – wspólna hodowla ryb i roślin (warzyw); Szklarnie wykorzystujące energię słoneczna do odsalania zużywanej wody; Użycie dronów do kontroli pól i plonów, jak również kontroli nawodnienia pól; Roboty do zbierania owoców i warzyw; Systemy informatyczne ułatwiające rolnikom dostęp do potrzebnych danych rynkowych lub produkcyjnych; Systemy informatyczne do zarządzania gospodarstwem; Systemy oszczędnego nawadniania; Pasze dla bydła minimalizujące produkcję gazów cieplarnianych; Wykorzystanie energii słonecznej do napędu maszyn i urządzeń rolniczych; Nowe odmiany zbóż.
Z zakresu mleczarstwa za innowacyjne wyzwania uznał: Przystosowanie nowych produktów do rozwijających się segmentów rynku (ludzi dbających o zdrowie, codziennych konsumentów, seniorów, sportowców, dzieci); Utrzymanie równowagi między wymaganiami konsumentów, a możliwościami technologicznymi; Utrzymywanie „naturalnego, zdrowego” obrazu żywności przy jednoczesnym stosowaniu składników technologicznych; Koncepcja zorientowana na zdrowie (oświadczenia), a strategie sprzedaży/marketingu i innowacje.
Profesor dr hab. Zbigniew Brodziński przedstawił kierunki i tendencje zmian w rolnictwie i na obszarach wiejskich w województwie warmińsko – mazurskim, wynikające z analizy, powołanego przez wojewodę warmińsko-mazurskiego Artura Chojeckiego zespołu.
Między innymi podkreślił, że występują tu: mała gęstość zaludnienia, niski współczynnik dzietności, wiele osób w podeszłym wieku i relatywnie małe gospodarstwa. Ponadto województwo charakteryzuje się: najniższym w kraju współczynnikiem aktywności zawodowej mieszkańców wsi; duża ilością ludzi bezrobotnych, niskim poziomem przedsiębiorczości mieszkańców wsi oraz niekorzystną strukturą aktywności gospodarczej. Mamy także do czynienia z wysokim poziomem ubóstwa i niskim stopniem wykształcenia. Jesteśmy województwem wiejskim, w którym jest mało terenów zurbanizowanych. Natomiast jest dużo miejscowości bez infrastruktury. Wiele gmin ponosi zbyt duże wydatki na pomoc społeczna.W województwie występuje zbyt dużo obszarów chronionych. Jakość gleb kształtuje sie pasowo, co będzie wymuszało lokalną specjalizację Na przykład naszą specjalnością mogła być produkcja ekologiczna, ale na jej rozwój trzeba przeznaczyć odpowiednie środki.
Oto niektóre z propozycji. Ze względu na małą gęstość zaludnienia i rozproszony układ osadniczy, należy szczególnie wspierać rozwój infrastruktury punktowej (przyzagrodowe oczyszczalnie, alternatywnych źródeł energii). Przeciwdziałając marginalizacji należy podjąć działania na rzecz popraw sytuacji w zakresie połączeń komunikacyjnych między ośrodkami miejskimi a obszarami wiejskimi. Potrzeba dywersyfikacji źródeł dochodu może być realizowana poprzez wsparcie większej aktywności w zakresie rozwoju sektora usług (szczególnie bytowych, służących obsłudze ludności okolicznych wsi, takich jak: apteki, usługi zdrowotne, w tym usługi stomatologiczne oraz związanych z obsługą ruchu turystycznego).
Przedstawione referaty wywołały ożywioną dyskusję, w której głos zabrali: – mgr inż. Władysław Płoski, mgr inż. Jerzy Bancewicz, prof. dr hab. Andrzej Babuchowski, Beniamin Gawlik, Jan Heichel, mgr inż. Damian Godziński.
Konkurs na regionalną potrawę wigilijną
Naszej Konferencji – powiedział między innymi mgr inż. Damian Godziński, dyrektor WM ODR – towarzyszy zorganizowany także przez nas „Konkurs na regionalną potrawę wigilijną” oraz prezentacja regionalnego dziedzictwa kulturowego lokalnych organizacji w postaci potraw wigilijnych oraz ludowego rękodzieła. Celem tego przedsięwzięcia jest promocja produktów lokalnych i regionalnych, podtrzymywanie oraz upowszechnianie tradycji i zwyczajów bożonarodzeniowych, propagowanie i ukazanie dorobku kulinarnego kół gospodyń wiejskich i stowarzyszeń, a także pogłębianie więzi z regionem oraz aktywizacja i integracja środowisk lokalnych…
Na świątecznie udekorowanych stołach został zaprezentowany cały wachlarz smaków, w tym: śledzie w śmietanie, szczupak faszerowany w galarecie, smażony karp, ryba po grecku, galaretka rybna, sałatka jarzynowa, sałatka śledziowa, paszteciki z kapustą i grzybami, krokiety w cieście drożdżowym, pierogi z kapustą i grzybami, pierogi ruskie, groch z okrasą, chleb własnego wypieku, kisiel, kluski z makiem, sernik, makowiec, piernik, ciasto cynamonowe, ciasto marchewkowe, szarlotka, kompot z suszonych owoców. Różnorodność prezentowanych potraw odzwierciedla bogactwo i wielobarwność kuchni regionalnej Warmii, Mazur i Powiśla.
Przedmiotem konkursowej oceny były zupy wigilijne przygotowane przez koła gospodyń wiejskich i stowarzyszenia działające na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Konkursowe zupy wigilijne zostały poddane ocenie jury konkursowego w składzie: – Marta Bieciuk, Ewa Nisiewicz i Aleksandra Bancerz.
I miejsce – za barszcz czerwony przyznano Kołu Gospodyń Wiejskich „Szczęściary”, zrzeszonemu w Warmińsko-Mazurskim Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych za barszcz czerwony z uszkami.
II miejsce ex aequo przyznano Stowarzyszeniu na Rzecz Rozwoju Wsi „Aniołowo” za zupę śledziową oraz Stowarzyszeniu Koło Giżowskich Bab za zupę grzybową z łazankami.
Dyrektor Damian Godziński pogratulował laureatom i wręczył im, dyplomy oraz nagrody.
Oprawę artystyczną zapewnił zespół ludowy „Wrzosy” z Dźwierzut w powiecie szczycieńskim.
Bolesław Pilarek
Konferencję otwiera mgr inż. Damian Godziński, dyrektor Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie.
Uczestnicy konferencji.
Uczestnicy konferencji.
Za trybuną Beniamin Gawlik z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Za trybuną prof. dr hab. Mirosław Gornowicz, prorektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Wykład prowadzi prof. dr hab. Andrzej Babuchowski z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Za trybuną prof. dr hab. Zbigniew Brodziński z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
