Opracowanie zatytułowane „Dziedzictwo” pióra Jana Kiszy, uczonego o uznanym w kraju i za granicą autorytecie naukowym w zakresie chemii i technologii mleczarskiej, to zbiór wspomnień i oczarowań, szczególnie rodzinną Ziemią Cieszyńską i relacjami z wędrówek ze świata przeszłego i teraźniejszego. Autor należy do pokolenia przemian, urodzony w latach dwudziestych XX wieku w II R.P. Można rzec, że przyszło Mu żyć „w ciekawych czasach” przemian historycznych, czasem burzliwych i niebezpiecznych, ale mobilizujących Autora do pracy oraz dbałości o pozostanie po prostu przyzwoitym człowiekiem.
Doświadczenia życiowe prof. Jana Kiszy, spisane we wspomnieniach, są wiarygodnym materiałem o znaczących walorach poznawczo-historycznych. Jak przystało na profesora, podane w książce treści, są klarownie uporządkowane merytorycznie i tematycznie. Wspomnienia poprzedzają wątki historyczne Ziemi Cieszyńskiej. Uwagę zwracają rzewne wspomnienia autora związane z okresem młodzieńczym, z rodzinnych Zamarsk i Cieszyna, gdzie jak podkreśla ukształtowała się jego osobowość. Rodzina Kiszów to Ród sięgający, wg zapisów, początku XIX wieku, zasłużony dla Śląska Cieszyńskiego. Pracochłonna i wartościowa, nie tylko dla rodziny, jest genealogia Rodu Kiszów, a także opis jego rodzinnych spotkań i opowieści z życia Autora. Szczegółowo opisane zostały różne sytuacje z życia Autora, związane nie tylko ze służbą wojskową na Zachodzie (ostatnie fazy wojny), ale także te dotyczące nauki w szkole średniej na obczyźnie, u Karpatczyków.
Osobny ciekawie opisany najdłuższy rozdział życia, związany jest ze studiami w WSGW w Cieszynie, a następnie w WSR w Olsztynie (od 1950r). Profesor Jan Kiszą, już jako student, a następnie pracownik naukowy, był współorganizatorem pierwszej polskiej akademickiej uczelni na Warmii i Mazurach (WSR). Wówczas to z grupą profesorów i studentów z Cieszyna dołożył swoją „cegiełkę” do późniejszych jakościowych osiągnięć naukowych i dydaktycznych WSR-ART, stanowiących mocną podstawę powołania w 1999 roku Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ten okres z życia naukowego Profesora, został szeroko udokumentowany we wspomnieniach. Odwagę ówczesnych Cieszyniaków, którzy przeprowadzili się na nieznaną im Warmię i Mazury, by tu „budować” nową małą ojczyznę, dobrze oddaje wiersz Teresy Waszut z Cisownicy (Podbeskidzie);
„Cieszyńscy macierzowcy w Olsztynie”
Porzuceni nakazem losu,
osiedli na mieliźnie
nieznanej polskiej ziemi,
nękani przeciwnościami bytu.
Niczym pszeniczne ziarno,
mądrością dokonań
zaangażowaniem,
karmią serca i umysły
ludzi okupionej ziemi.
Pozostaną legendą
Warmii i Mazur,
szlachetnym szczepem
cieszyńskiej osobowości
światła i soli
na odległym od gniazda
Obszarze Polski.
Czytając wspomnienia Profesora J. Kiszy, ostatniego wybitnego członka Rodu Kiszów można wywnioskować, iż w swoim życiu kierował się zasadami „Dekalogu”, stąd wyznawane i przedstawione w książce „Dziedzictwo” wartości stanowią nieocenione źródło informacji dla obecnych i przyszłych pokoleń. W w/w opracowaniu Profesor realizuje hasło Macierzy Ziemi Cieszyńskiej – Szanujmy i pomnażajmy dorobek naszych ojców.
Dziękujemy Profesorze – Seniorze Olsztyńskich Cieszyniaków!
Prof. zw. dr hab. Andrzej Faruga, dr h.c.
Olsztyn, maj 2015 r
