Śladami mistrza fotografii
Klub Regionalny „Kresowiacy” Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie zorganizował w Galerii Biblioteki Uniwersyteckiej spotkanie z członkami Koła Miłośników Fotografii Akademii Trzeciego Wieku, działającej przy Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie. Ci wielbiciele Jana Brunona Bułhaka udali się śladami mistrza do kilku miast województwa warmińsko-mazurskiego oraz w plenery Wilna, aby ponownie w utrwalić obiekty sfotografowane przez nestora polskiej fotografii oraz poszukać własnych inspiracji w pięknie krajobrazu i architektury tych miejsc. Efektem tego wyjazdu były wystawy zdjęć. Pierwsza wystawa poplenerowa odbyła się w listopadzie 2011r w Galerii „Stary Ratusz” w Olsztynie, a kolejne :-. Wydziale Teologii UWM w Olsztynie, w Muzeum Warmińskim w Szczytnie, w Giżyckim Centrum Kultury oraz na Zamku w Lidzbarku Warmińskim. W grudniu 2012r na prośbę Polskiej Galerii Artystycznej „Z nad Wilii” fotogramy zawieziono do Wilna. Ta prezentacja miała szczególne znaczenie z uwagi na wieloletnią pracę Jana Brunona Bułhaka w tym mieście oraz jego umiłowanie Wilna.
Autorami zaprezentowanych na wystawie zdjęć są członkowie Klubu Miłośników Fotografii:- Marek Agopsowicz, Elżbieta Bielinowicz, Paweł Bielinowicz, Zofia Karzel, Henryk Kujawa, Tadeusz Skrzypczyk, Anna Szymańska i Zygmunt Trusewicz.
Wystawę otworzyła dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej dr Scholastyka Baran, natomiast sylwetkę Jana Brunona Bułhaka, przedstawili dr Eryka Białłowicz, prezes zarządu Klubu Regionalnego ” Kresowiacy” Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i mgr Paweł Bielinowicz, wiceprezes zarządu Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.
- Dzisiejsza wystawa jest pokłosiem pleneru, który zrealizowaliśmy dzięki pomocy marszałka województwa warmińsko-mazurskiego – powiedział między innymi Paweł Bielinowicz. Realizację projektu rozpoczęliśmy od kwerendy w naszych olsztyńskich bibliotekach. Po zebraniu materiałów, ruszyliśmy do Wilna śladami Jana Brunona Bułhaka.
Jan Brunon Bułhak
Po powrocie wyselekcjonowaliśmy ponad tysiąc zdjęć, które nadawały się do ekspozycji. Odwiedziliśmy również miejsca bliskie artyście na Warmii i Mazurach.
- Jan Brunon Bułhak- powiedziała dr Eryka Białłowicz – jest nestorem polskiej fotografii. Urodził sie w 1876, a zmarł w 1950. Studiował filozofię w U.J. Krakowie. W roku 1905 otrzymał od żony pierwszy aparat fotograficzny i zajął się fotografią amatorską, która z czasem stała się jego głównym zajęciem. W roku 1912 uczył się fotografii u Hugona Erfurtha(w Dreźnie). Był fotografikiem, teoretykiem sztuki oraz pedagogiem. Należy do grona najwybitniejszych artystów XX wieku. Od 1919 wykładał w Zakładzie Fotografii Artystycznej na Wydziale Sztuk Pięknych, którego dziekanem był Ferdynand Ruszczyc. Po wojnie Jan Bułhak wraz z większością pracowników Uniwersytetu Stefana Batorego przeprowadził się z Wilna do Torunia.
-Bywał częstym, gościem- uzupełnił słynny fotografik Jerzy Waluga- swojego przyjaciela Bronisława Zapaśnika w |Giżycku. Tu umarł. Pani Zapaśnikowa pracowała w bibliotece IRŚ-u , więc miałem w rękach niektóre akcesoria fotograficzne Jana Bułhaka.
Jan Brunon Bułhak jako fotografik zadebiutował w 1908 roku. Po dwóch latach jego fotografie opublikowało berlińskie pismo „Photographische Mitteilungen”, a w 1911 roku zdobył nagrodę na międzynarodowych konkursach fotograficznych w Brukseli i Antwerpii. W 1912 r. rozpoczął fotografowanie na zlecenie Zarządu Miasta Wilna. Powstał wówczas cykl fotografii „Wilno” i „Okolice Wilna”. Po zakończeniu I wojny światowej stworzył wielotysięczną serię fotografii (w 158 albumach) przedstawiających Warszawę, Kraków, Kazimierz, Grodno, Zamość, Lwów, Lublin, Poznań, Pomorze, Gdynię i Gdańsk.
Jan Brunon Bułhak był także portrecistą oraz fotoreporterem. Wiele jego zdjęć znalazło się w prasie ilustrowanej, w przewodnikach, książkach i na pocztówkach. Pozostawił dokumentacje fotograficzne takich wydarzeń jak otwarcie Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w 1919 roku, konserwacja obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w 1927 roku, odkrycie grobów królewskich w krypcie katedry wileńskiej w 1931 roku.
W lipcu 1944 roku, w czasie walk o Wilno spłonęła jego pracownia wraz ze zbiorem 50 tysięcy negatywów dotyczących Wilna i Wileńszczyzny, a także wielu innych miast Polski.
Po II wojnie światowej dokumentował zniszczenia wielu miast Polski. W 1946 roku zaprezentował w Muzeum Narodowym w Warszawie kolekcję fotografii zatytułowaną „Ruiny Warszawy”.
W 1927 roku Jan Brunon Bułhak założył Fotoklub Wileński, w 1930 – Fotoklub Polski, a w 1946 podjął wraz z Leonardem Sempolińskim działania na rzecz utworzenia Związku Fotografików Polskich. W 1947 był współzałożycielem Związku Polskich Artystów Fotografów. Jego legitymacja członkowska ZPAF miała numer 1.
Jan Brunon Bułhak był autorem książek: Fotografia (1931), Kraj lat dziecinnych, Estetyka światła (1936), Bromografika (1933), Fotografia ojczysta (1951).
- Odwiedzaliśmy miejsca – uzupełnił Marek Hasso Agopsowicz – które fotografował Jan Brunon Bułhak i poszukiwaliśmy punktów, z których robił poszczególne zdjęcie. Powtarzaliśmy te ujęcia. O, na tym zdjęciu w kościele w pozycji modlitewnej pozuje Paweł Bielinowicz.
- Po wojnie podczas pobytu w Toruniu- wspominał Henryk Kujawa- mama postanowiła kupić mi, aparat fotograficzny. Nie mogła się jednak zdecydować, co kupić małemu chłopcu. Wówczas podszedł do nas elegancki pan z bródką i powiedział, że mamę rozpoznał jako Tyszkiewiczównę i pomógł wybrać mi aparat, dodając jakąś monetę. Był to znakomity aparat, który służył mi przez wiele lat – także do domowej produkcji widokówek w znacznych nakładach..
Urodzony w rodzinie nauczycielskiej w Wołożynie i mający wielki sentyment do Wileńszczyzny prof. dr hab. Zdzisław Kawecki ponad 50 lat temu zobaczył w olsztyńskim antykwariacie zespołową pracę o Ferdynandzie Ruszczycu ” Życie i dzieło”, w której kilka rozdziałów napisał Jan Brunon Bułhak. Bez zastanowienia kupił książkę. Na pytanie o cenę, odpowiedział: – ” zapłaciłem 800 zł, a wówczas w restauracji kotlet schabowy z ziemniakami i surówką kosztował 10,50 zł., a pensja początkującego asystenta w Wyższej Szkole Rolniczej wynosiła 1200zł. Było to dużo ,jak na moją asystencką kieszeń, ale miłość do Wileńszczyzny jest bezcenna”.
Wystawę w Galerii Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. Oczapowskiego 12b będzie można zwiedzać do 15.09.2015r.
B. Pilarek
