Polsko-Ukraińskie Forum Naukowe to wydarzenie naukowe zainicjowane przez Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych Uniwersytetu Narodowego Lwowska Politechnika, które łączy środowiska akademickie z wielu ośrodków naukowych z Polski i Ukrainy. Forum odbywa się naprzemiennie w Olsztynie i we Lwowie.

Szósta edycja Forum miała odbyć się w 2020 roku w Uniwersytecie Narodowym Lwowska Politechnika, ale niestety ze względu na pandemię została przeniesiona na 2021 rok. Odbyła się w dniach 27-28 maja 2021 roku on-line, a jej temat przewodni brzmiał: „Wschodnia polityka Unii Europejskiej: osiągniecia, wyzwania i perspektywy”. Forum odbyło się w ramach realizacji projektu ERASMUS+ J. MONNET MODULE „Inicjatywa Unii Europejskiej Partnerstwo Wschodnie: możliwości dla Ukrainy” Nr 619891-EPP-1-2020-UA-EPPJMO-MODULE.

W uroczystej inauguracji udział wzięli: Prof. Natalia Czuchraj (Наталія Чухрай) – prorektorka ds. naukowo-dydaktycznych i współpracy międzynarodowej UN Lwowska Politechnika; Prof. Paweł Wielgosz – prorektor ds. umiędzynarodowienia uczelni Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Petro Krajnik (Петро Крайнік)– przedstawiciel Narodowego ERSMUS+ Biuro w Ukrainie – ekspert programu Jean Monnet; Irina Grimak (Ірина Гримак) – przewodnicząca Lwowskiej Rady Obwodowej (odpowiednik Sejmiku Województwa); Miron Sycz – wicemarszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego; Andrij Pawliw (Андрій Павлів) – dyrektor Lwowskiego biura ds. konferencji Lwowskiej Rady Miasta; Jarosław-Iwan Muziczko (Ярослав-Іван Музичко) – dyrektor departamentu współpracy międzynarodowej i eurointegracji Lwowskiej Obwodowej Państwowej Administracji; Danuta Przywara – prezeska Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w Polsce; Oksana Juriniec (Оксана Юринець) – deputowana do Rady Najwyższej Ukrainy VIII kadencji; prof. Arkadiusz Żukowski – dyrektor Instytutu Nauk Politycznych UWM; dr hab. Teresa Astramowicz-Leyk, prof. UWM (koordynatorka współpracy WNS z UNLP), przewodnicząca Komisji Współpracy Międzynarodowej Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego; Prof. Jarina Turczyn (Ярина Турчин) – dyrektorka Instytutu Nauk Humanistyczno-Społecznych UNLP (koordynatorka współpracy UNLP z UWM).

Współorganizatorami Forum byli: Naukowo-analityczne centrum badań politycznych „Wektor”, Organizacja pozarządowa „Sieć ochrony interesów narodowych «ANTS»”, Organizacja pozarządowa „Agencja europejskiej współpracy”, Rada młodych naukowców UNLP. Partnerami VI edycji Forum byli: Lwowska Rada Miejska, LWÓW OTWARTY DLA ŚWIATA, Lviv Convention Bureau, Centrum komunikacji Politechniki Lwowskiej, Centrum ukraińsko-europejskiej współpracy naukowej, Dom Wydawniczy „Helwetyka”, Hotel Dnister we Lwowie, Sklep internetowy artykułów biurowych „ROMUS”.

W VI Forum uczestniczyło 118 osób z wielu ośrodków ukraińskich i polskich. Najwięcej osób, bo aż 46 było ze Lwowa. Inne regiony Ukrainy to: Kijów (11 osób) i Irpień i Jagoszin (obwód kijowski) Równe i Ostróg (partnerski dla województwa warmińsko-mazurskiego region rówieński w Ukrainie); Mikołajów (obwód mikołajewski); Charków; Odessa; Dnipro (obwód dniepropietrowski); Kamieniec Podolski (obwód chmielnicki); Użhorod (obwód); Chmielnicki (obwód chmielnicki); Kropywnycki (obwód kirowohradzki); Mariupol (obwód doniecki); Humań (obwód czerkaski); Iwano-Frankowsk (obwód iwanofranowski). Z Polski najwięcej osób reprezentowało Olsztyn (17 osób). Pozostałe ośrodki to: Warszawa, Kraków, Włocławek, Lublin, Wrocław. W tej edycji Forum byli też uczestnicy z Bułgarii i Łotwy. Tak więc zdalna formuła VI Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego pozwoliła na uczestnictwo osób z wielu odległych regionów Ukrainy (nawet z tych objętych wojną), a także z innych państw. Dlatego następne edycje Forów powinny, nie zważając na podwyższenie kosztów, odbywać się w systemie hybrydowym, czyli oprócz realnego udziału, również uczestnictwo on-line, by zwiększyć zasięg tego liczącego się w Polsce i w Ukrainie wydarzenia naukowego.

Polityka Wschodnia Unii Europejskiej to przede wszystkim realizacja programu „Partnerstwo Wschodnie” funkcjonującego w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, a zapoczątkowany był w Pradze w 2009 roku przez dyplomację polską i szwedzką. Celem programu jest pogłębianie więzi politycznych i integracji europejskiej UE z krajami partnerskimi Europy Wschodniej i Zakaukazia: Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdawią i właśnie Ukrainą.

Wyróżniającą spośród zwykłych konferencji naukowych częścią Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego jest seminarium „Okrągły Stół”, zapoczątkowane już podczas I edycji Forum w 2015 r. w Olsztynie. Co istotne, oprócz ekspertów, w „Okrągłym Stole” od 2015 r. biorą udział radni Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego. W 2019 r. w V Forum w Olsztynie wzięli udział także radni Rówieńskiej Rady Obwodowej – regionu partnerskiego województwa warmińsko-mazurskiego. W VI Forum oprócz radnych sejmiku wzięła udział delegacja radnych Lwowskiej Rady Obwodowej.

Regionalny wymiar Partnerstwa Wschodniego był tematem przewodnim, obywającego się w ramach VI Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego „Okrągłego Stołu”. W pierwszej jego części wystąpili samorządowcy. Radna województwa warmińsko-mazurskiego – przewodnicząca Komisji Współpracy Międzynarodowej Sejmiku dr hab. Teresa Astramowicz-Leyk, prof. UWM wygłosiła referat pt. „Współpraca regionów Ukrainy i Polski na przykładzie Obwodu Rówieńskiego i Województwa Warmińsko-Mazurskiego”. Celem wystąpienia była analiza efektów współpracy regionów partnerskich z Ukrainy i Polski, a w tym kontekście zachęcenie do nawiązania współpracy władz regionu lwowskiego i warmińsko-mazurskiego, gdyż współpraca na szczeblu mieszkańców i różnych instytucji, w tym naukowych i kulturalnych już istnieje i przyczynia się do rozwiązywania konkretnych problemów. Sformalizowanie współpracy na szczeblu władz obwodu lwowskiego i województwa warmińsko-mazurskiego będzie więc, zdaniem przewodniczącej Komisji Współpracy Międzynarodowej Sejmiku, logicznym wypełnieniem powinności władz regionów, do czego są powołane, by wspierać mieszkańców w ich aktywności. Na temat wspólnych projektów samorządu wojewódzkiego i obwodu rówieńskiego prezentacje przygotowali dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie Łukasz Bielewski i dyrektorka Departamentu Współpracy Międzynarodowej Rówieńskiej Obwodowej Administracji Olga Jutowiec. Z kolei najlepsze przykłady i perspektywy współpracy z partnerami europejskimi na przykładzie obwodu lwowskiego przedstawił Wołodymir Kwurt – przewodniczący Komisji Budżetu i Rozwoju Społeczno-Ekonomicznego Lwowskiej Rady Obwodowej. Po referatach wywiązała się długa i interesująca dyskusja, w której udział oprócz referentów wzięli udział m.in.: Natalia Halicka – przewodnicząca Komisji Eurointegracji, Międzynarodowej i Międzyregionalnej Współpracy Lwowskiej Rady Obwodowej; Sołomija Riboticka – wice przewodnicząca Komisji ds. Historyczno-Kulturalnego Dziedzictwa i Turystyki Lwowskiej Rady Obwodowej; Jarosław Słoma – przewodniczący Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmiku; Marek Chyl - przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Sejmiku; Stefan Migus – przewodniczący Związku Ukraińców w Polsce oddział Olsztyn; Artur Żak – reprezentujący Centrum Edukacji Inicjatyw i Przedsiębiorczości im. M. Reja, Polskie Towarzystwo Radiowe „Radio Lwów” i organ mniejszości polskiej „Kurier Galicyjski”. Radni uczestniczący w dyskusji poparli postulat nawiązania i zacieśnienia współpracy na szczeblu regionalnych władz, a przedstawiciele mniejszości polskiej w obwodzie lwowskim i mniejszości ukraińskiej w województwie warmińsko-mazurskim zadeklarowali nawiązanie współpracy. Pierwszym jej przejawem ma być wspólnie zorganizowana wymiana dzieci i młodzieży.

W drugiej części „Okrągłego Stołu” wystąpili eksperci: doc. Jewgien Magda – dyrektor Instytutu światowej polityki NTUU KPI im. Igora Sikorskiego z Kijowa, który mówił na temat hybrydowych wyzwań dla państw Europy Centralno-Wschodniej i Południowego Kaukazu. Prof. Arkadiusz Żukowski z UWM w Olsztynie przedstawił referat nt. Polityka wschodnia UE z perspektywy paradyplomacji, a Tatiana Sidoruk z UN Akademia Ostrogska mówiła nt. „miękkiej siły” Unii Europejskiej w państwach Partnerstwa Wschodniego na przykładzie Ukrainy. Dyskusja również w tej części była interesująca, a do dyskutantów oprócz naukowców dołączył szef Kancelarii Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego Wiktor Marek Leyk.

Drugiego dnia Forum prace odbywały się w 6 sekcjach. Sekcja 1 – Geneza, cele i perspektywy polityki wschodniej Unii Europejskiej; Sekcja 2 – Inicjatywa UE „Partnerstwo Wschodnie” jako ważny element europejskiej polityki sąsiedztwa; Sekcja 3 – Aspekty bezpieczeństwa polityki wschodniej UE i integracji europejskiej krajów „Partnerstwa Wschodniego”; Sekcja 4 – Humanitarny wymiar współpracy w kontekście procesu integracji europejskiej; Sekcja 5 – Reforma gospodarcza, samorządowa oraz decentralizacja w kontekście procesu integracji europejskiej. Tu spotkali się badacze z Polski, Ukrainy, Bułgarii i Łotwy.

Za organizację VI Forum odpowiadały koordynatorki współpracy Uniwersytetu Narodowego Lwowska Politechnika z UWM Prof. Jarina Turczyn i prof. UWM Teresa Astramowicz-Leyk wraz z komitetami organizacyjnymi na czele których stali: w Ukrainie doc. Oleksander Gorbacz i w Polsce dr Roman Kordoński.

Organizatorzy Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego są przekonani, że to wydarzenie naukowe staje się ważnym głosem w tworzeniu fundamentów pod współczesne relacje polsko-ukraińskie.