Kilka porad dotyczących wystąpienia ustnego

Stanisław Czachorowski

(w trakcie opracowywania)

Najważniejszą rzeczą jest mieć coś do powiedzenia, przekazania. O to zabiegaj najbardziej. Dlatego staram się, abyście wybrali temat, który was porywa, intryguje, interesuje, który znacie. Dzięki temu macie szansę mówić z entuzjazmem. I to, co myślicie, a nie co myśleć wypada. Celem wystąpienia ustnego (z ewentualnymi wizualnymi dodatkami) jest przekazanie treści, emocji, poglądu, pasji... a nie samo wystąpienie.

Cokolwiek czynisz – patrz końca!

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest więc zastanowienie się, co chcesz przekazać, co chcesz osiągnąć. Jeżeli temat, zagadnienie interesuje cię, to prawdopodobnie może zainteresować i słuchaczy. Ale jeśli tobie wydaje się nudny, nieciekawy i niezrozumiały, to na jakiej podstawie sądzisz, że będzie interesujący dla twoich słuchaczy?

Najważniejsza jest więc treść.

Co chcesz osiągnąć:

· Przekazać wiedzę (ciekawe informacje)?

· Przekazać problem, odkryte, dostrzeżone przez ciebie pytanie, niewiadomą?

· Poinformować o swoim poglądzie, zdaniu, interpretacji jakiegoś zjawiska?

· Wywołać dyskusję i sprowokować do przemyśleń?

· Skłonić do podjęcia decyzji, zajęcia stanowiska, zmiany postawy?

· Zaprezentować swoją osobę jako kompetentną, profesjonalną, wartą zatrudnienia?

· Zwrócić na siebie uwagę? Kogo?

· Itd., itp.

Wiesz już co chcesz osiągnąć przez swoje wystąpienie (referat ustny). Teraz możesz zastanawiać się, jak to osiągnąć, jak dobrać treści, formę i sposób prezentacji.

Wyobraź sobie, że słuchasz lekarza, który ma poinformować ciebie o stanie zdrowia osoby ci bardzo bliskiej. Ten lekarz ma ci coś bardzo ważnego do przekazania. Będziesz go cierpliwie słuchać, nawet jeśli ma złą dykcję, jąka się, robi zbyt dużo dygresji, mówi zbyt cicho, mówi zbyt niezrozumiałym, specjalistycznym językiem. Bo czekasz na ważną dla ciebie treść. Z drugiej strony wyobraź sobie polityka, który mówi z piękna dykcją, wspaniałym stylem i barwą głosu, używa barwnych porównań... ale nie ma treści do przekazania. Najwyżej po 3-5 minutach i tak przestajesz kontaktować. Czy coś zapamiętasz, poza miła aparycją? Było fajnie, ale o co mu chodziło?

Oczywiście, najlepiej jest mieć coś istotnego do przekazania i zrobić do we wspaniałym stylu. Ale tego drugiego nauczysz się podczas zajęć. To znaczy rozpoczniesz się uczyć. Jeśli jednak nie masz nic do powiedzenia... W niczym ci na zajęciach nie pomogę...

Zatem: najważniejsze jest mieć coś ciekawego, interesującego, intrygującego do powiedzenia.

Każdy ma coś ciekawego do powiedzenia. Każdy!!! Nawet student biologii. I to nawet na tematy biologiczne... Poszukaj w sobie tego czegoś interesującego. Od tego zacznij. Nie masz czasu? Myśleć możesz podczas jazdy autobusem, w stołówce, w czasie pieszego spaceru do biblioteki, wracając wieczorem z imprezy.

Teraz wyobraź sobie salę i słuchaczy. Gdzie i do kogo będziesz mówił. Nie będziesz wygłaszał referatu dla siebie samego. Celem jest dosięgnięcie zaplanowanego efektu u słuchaczy. Ważne jest, czy są to przedszkolaki, uczniowie z gimnazjum, studenci biologii, studenci innych kierunków (a więc nie znający wielu biologicznych terminów), uczestniczy seminarium naukowego itd. Mów tak, aby być zrozumiałym. Do Chińczyków mów po chińsku, Niemców po niemiecku a Polaków po polsku. Do skutecznej komunikacji ważny jest zarówno nadawca (to ty, wygłaszający referat) jak i odbiorca. Do siebie możesz mówić w myślach lub do lustra. Referat wygłaszasz do konkretnych ludzi, z konkretną wiedzą, w określonej sytuacji. Inaczej przygotujesz swoje wystąpienia w dużej sali, inaczej w małej, inaczej w kawiarni. Inaczej, jeśli będzie to wystąpienie rano, inaczej, jeśli wypadnie wieczorem, po całym dniu zajęć i wykładów (lub na konferencji, po wysłuchaniu kilkunastu innych referatów).

Wyobraź sobie słuchaczy i sytuację, w jakiej będziesz do nich przemawiać.

Wiesz już co chcesz powiedzieć, do kogo i w jakiej sytuacji.

Teraz pora przygotować całe wystąpienie tak, aby je WYGŁOSIĆ, a nie przeczytać.

Mów głośno, aby byś słyszanym

Mów wyraźnie, aby być rozumianym

I mów krótko, aby być oklaskiwanym

Kanały przepływu informacji

Nie wszyscy jednakowo odbieramy sygnały ze świata zewnętrznego. Mamy kilka zmysłów. Różnimy się między innymi udziałem poszczególnych zmysłów w poznawaniu rzeczywistości. Może wyróżnić trzy zasadnicze typy: wzrokowca, słuchowca i kinestetyka. Jak rozpoznać swój dominujący kanał odbierania informacji? Zwróć uwagę na słowa, jakich najczęściej używasz w mowie i piśmie:

WZROKOWIEC – używa słów nawiązujących do wzroku: patrzeć, wygląd, perspektywa, obraz, jasny.

SŁUCHOWIEC- używa słów nawiązujących do słuchu: głos, powiedzieć, słuchać, mówić, dźwięk.

KINESTETYK - używa słów nawiązujących do wrażeń dotykowych: ogarnąć, zebrać, solidny, dotknąć, wyczuwalny, utrzymać.

(w trakcie opracowywania)

powrót do góry

Kilka porad celem przypomnienia:

ZAPOZNAJ SIĘ Z SALĄ I SPRZĘTEM!

Poradź sobie na swój własny sposób z nerwami

Wizualizuj swój sukces (UDA MI SIĘ! BĘDZIE SUPER!, JESTEM PRZECIEŻ W TYM DOBRY, LUBIĘ TO!)

Obierz odpowiednią, pewną postawę ciała

Możesz trzymać jakiś przedmiot w ręku, żeby poczuć się pewniej (np. klucze, wskaźnik laserowy)

Weź głęboki oddech

Chwila ciszy – czekaj na uwagę – teraz czas na Ciebie, to Ciebie należy słuchać!

Początkowo słuchacze są Ci przychylni, chcą usłyszeć coś ciekawego, teraz możesz liczyć na ich uwagę

Przedstaw cel wystąpienia (czasem przydatny jest plan wystąpienia)

Zachowuj się naturalnie, lecz unikaj złych przyzwyczajeń

Stopniowo i umiejętnie wprowadzaj gesty

Uśmiechaj się (ale bez przesady)

Nawiąż kontakt wzrokowy z audytorium

Zegarek – lepiej niech leży na stole – unikniesz nerwowego patrzenia na niego

Stosuj notatki w odpowiedniej formie. Jakiej ? - zależy od Ciebie!

Obserwuj reakcję audytorium – znudzenie, zainteresowanie (słuchacz wyłącza się co jakiś czas, co ok. 10 min.)

Mów DO słuchaczy. Daj im do zrozumienia, że są ważni i robisz coś specjalnie dla nich

NIE BĄDŹ ZBYT KRYTYCZNIE NASTAWIONY/A WOBEC SIEBIE. ZWYKLE WYPADASZ LEPIEJ NIŻ SĄDZISZ!

Mimika, spojrzenie

Źrenice:

Rozszerzenie – nastawienie pozytywne

Zwężenie – nastawienie negatywne

Rodzaje spojrzeń:

Zawodowe – obejmuje oczy + nos

Towarzyskie – oczy aż do podbródka

Intymne – oczy > mostek

Ton i barwa głosu

Miękki delikatny głos o wznoszącej intonacji - oznaka słabości, niepewności, lęku

Wtrącenia (mmmhmm.., ehhmmm..,) – unikać! – przeszkadzają w odbiorze treści, rozpraszają słuchacza

Stosuj pauzy – np. 2-3 sek., po dłuższej wypowiedzi – Pozwalają się skupić, natomiast audytorium przemyśleć, obudzić się

Gesty

Gesty powinny pomagać, nie przeszkadzać. Należy stosować je z umiejętnością i umiarem, nie gestykulować za dużo (chaos) .

Ręce otarte na boki – „jestem otwarty”

Dłonie w dół, ręce wzdłuż ciała – stanowczość, podkreślenie dominacji

Złożenie dłoni („namiocik”) – „wiem co mówię, mam autorytet”

Zaciśnięta pięść – agresja, ewentualnie siła

Szybkie ucieranie rąk – „udało mi się!”

Odchylanie małego palca – chęć do wyróżnienia się, potrzeba poklasku, admiracji

Zakrywanie ust nosa rękami, przybliżanie rąk do ust, nosa – próbujemy kłamać

Podparcie głowy jedną ręką od dołu – jesteśmy zainteresowani

Podparcie głowy jedną ręką – „nuda! Spaaać!!!!”

Podparcie głowy dwoma rękoma – wnikliwe słuchanie + ocena wypowiedzi (podparcie brody)

Drapanie głowy – zakłopotanie

Zabawa uchem – „co ja słyszę?”

„Plecionki” palców, rąk – ocenianie

Gest bramkarza – gest obrony, „źle się tu czuję”

Założenie rąk do tyłu – pewność siebie (odsłaniamy front ciała)

Trzymanie nadgarstka, pod ramieniem z tyłu – „jest mi źle”

Ręce na biodrach – zdziwienie, pewność siebie, gotowość

Kciuki za pasem – „jestem prawdziwym mężczyzną”

Ręce w kieszeni – luz (w Europie może być odebrane jako lekceważenie)

Pozycja ciała

Pewna, wyprostowana postawa PRZODEM DO AUDYTORIUM. Jeżeli drży noga – stać pewnie na obu nogach.

Naprężenie pośladków – powoduje lekkie usztywnienie ciała, wówczas mniej się gestykuluje i okazuje zdenerwowanie

Krzyżowanie nóg

stojąc - obrona ,

siedząc - nerwowość, rezerwa do tego co się dzieje, niewygodne krzesło

Pozycja siedząca:

Kostka na kolanie – „będę z rozmówcą rywalizować”

Stopa za kolanem – „chcę stad uciec!”

Oplatanie nóg wokół siebie (stopy za kolano + zakładanie nogi na nogę) – „czuję się niepewnie w tej sytuacji”

Kiwanie się na krześle, noga do tyłu – „już chcę wstać i wyjść!”

Bujanie się na krześle – sposób na poczucie się lepiej

Artefakty

Okulary

Przez pierwsze 5 minut mówca w okularach ma większe zaufanie.

Zdejmowanie okularów – podkreśla coś w wypowiedzi, słuchacze się koncentrują

Ssanie końcówki okularów – podejmowanie decyzji

Co wpływa na odbiór treści w trakcie prezentacji:

Najważniejsze jest mieć coś do powiedzenia (przekazania)!!!!

1. Co chce powiedzieć (co mam do przekazania)

2. Dlaczego chcę to powiedzieć (co chce osiągnąć)

· Umiejętności prezentowania polegają na sposobie używania słów, na tym, co robisz i czego nie robisz.

· Umiejętności oznaczają konsekwentne działanie w czasie, wspierane przekonaniami.

· Umiejętności wypływają z dobrego stanu emocjonalnego prezentera.

MOWA CIAŁA

Spraw, aby twój wygląd pasował do danej prezentacji. ˙

Wejdź w kontakt wzrokowy ze słuchaczami.

Przyjmij naturalną, wyprostowaną postawę.

Wykorzystuj naturalne gesty, eliminując niepotrzebne i nerwowe.

Wykorzystaj całą fizyczną przestrzeń sali.

GŁOS ˙

Wykorzystaj siłę swojego głosu.

Mów wolno i używaj głosu odpowiednio do materiału, który prezentujesz.

Stosuj pauzy.

Korzystaj z obszernego, wieloznacznego słownictwa i unikaj żargonu.

Używaj imion.

Unikaj momentów zawieszenia i długich zdań.

BADANIE REAKCJI

Zastosuj magnetowid (dyktafon), by poznać swoje nerwowe reakcje werbalne i powstrzymaj je.

Wykorzystaj każdą okazje do trenowania i uzyskiwania informacji zwrotnych.

Poznawaj modele - stwierdź, co działa, a co nie działa.

Trzymaj samokrytykę na wodzy.

powrót do góry

ostatnia aktualizacja – 5 października 2003 r.